Марфалагічная класіфікацыя галактык
From Wikipedia, the free encyclopedia
Марфалагічная класіфікацыя галактык — класіфікацыя галактык па іх вонкавым выглядзе. Ёсць розныя схемы марфалагічнай класіфікацыі галактык: сярод іх як асноўную ўжываюць класіфікацыя Хабла, яна даволі простая, але яе дастаткова, каб апісваць асноўныя ўласцівасці галактык.
У аснове сістэмы класіфікацыі Хабла ляжыць падзел галактык на эліптычныя, лінзападобныя, спіральныя — з перамычкай і без яе — і няправільныя, якія ўтвараюць паслядоўнасць, што падзяляецца на дзве часткі. Тыпы галактык, у сваю чаргу, дзеляцца на падкласы: эліптычныя — па ступені бачнай сплясканасці, а спіральныя — па выразнасці балджа адносна дыска, куце закруткі спіральных рукавоў і таму, наколькі яны гладкія ці, наадварот, касмыкаватыя. Дадзеная схема ў першапачатковай форме была створана ў 1926 годзе і аказалася дастаткова зручнай, акрамя таго, была выяўлена карэляцыя розных параметраў галактыкі і яе марфалагічнага тыпу. Таму класіфікацыя Хабла з невялікімі зменамі шырока выкарыстоўваецца дагэтуль, а большасць выкарыстоўваных цяпер схем класіфікацыі ўяўляюць сабой далейшае яе развіццё.
Адзін з прыкладаў дапрацаванай схемы Хабла — класіфікацыя дэ Вакулёра — змяшчае некалькі новаўвядзенняў. У прыватнасці, у ёй выкарыстоўваецца дзяленне лінзападобных галактык на падкласы па выразнасці розных дэталяў, а спіральныя галактыкі падзелены на падкласы больш тонка. Два дадатковых асобных вымярэння ў класіфікацыі складаюць ступень выразнасці перамычкі і кальца[ru], так што класіфікацыю дэ Вакулёра можна прадставіць у аб’ёмным выглядзе. Дадаткова ў гэтай схеме могуць быць пазначаны такія структуры, як, напрыклад, вонкавыя кольцы і лінзы[ru].
Класіфікацыя ван дэн Берга, таксама званая DDO-класіфікацыяй, таксама засноўваецца на схеме Хабла. У схеме ван дэн Берга лінзападобныя галактыкі разглядаюцца не як пераходны тып паміж эліптычнымі галактыкі і спіральнымі, а як асобная паслядоўнасць, нароўні са спіральнымі галактыкі. Паміж гэтымі двума паслядоўнасцямі вылучаецца паслядоўнасць анемічных галактык, якія ад нармальных спіральных галактык адрозніваюцца невыразным, слабым спіральным узорам. Падтыпы лінзападобных, анемічных і спіральных галактык вызначаюцца па ступені выразнасці балджа адносна дыска. Акрамя таго, у схеме ван дэн Берга вылучаюцца розныя класы свяцільнасці, паколькі паміж яркімі і цьмянымі галактыкамі таксама назіраюцца адрозненні ў марфалогіі.
У класіфікацыі Моргана, таксама званай Еркскай сістэмай, у першую чаргу разглядаецца спектральны тып галактыкі, які адпавядае спектральным класам зорак, а таксама цесна звязаная з ім засяроджванне яркасці да цэнтра галактыкі. Спектральны тып, вызначаны па гэтых паказчыках, карэлюе з тыпам галактыкі па Хаблу. Як другасны параметр выкарыстоўваюць бачную форму галактыкі.
Да стварэння сістэмы Хабла прапаноўваліся і іншыя схемы класіфікацыі, аднак яны па розных прычынах не прыжыліся. Агульнапрынята вылучаюць і адмысловыя тыпы галактык, напрыклад, карлікавыя галактыкі, галактыкі з нізкай павярхоўнай яркасцю і пекулярныя галактыкі.