Διώξεις ειδωλολατρών στην ύστερη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία
From Wikipedia, the free encyclopedia
Οι διώξεις των ειδωλολατρών (παγανιστών) στην ύστερη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ξεκίνησαν προς το τέλος της βασιλείας του Μεγάλου Κωνσταντίνου όταν διέταξε τη λεηλασία και τις κατεδαφίσεις κάποιων ναών.[2][3][4] Οι πρώτοι αντιπαγανιστικοί νόμοι από το χριστιανικό κράτος ξεκίνησαν με τον γιο του Κωνσταντίνου Α΄, τον Κωνστάντιο Β´ ο οποίος ήταν αντίπαλος του παγανισμού.[5][6] Αυτοί οι διωγμοί στρέφονταν και κατά χριστιανικών ομάδων που θεωρούνταν ότι ήταν αιρετικές.[7] Διέταξε να κλείσουν όλοι οι παγανιστικοί ναοί, απαγόρευσε τις παγανιστικές θρησκείες με την ποινή του θανάτου,[3] και απομάκρυνε το παραδοσιακό Βωμό της Νίκης από τη Σύγκλητο.[8] Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, οι χριστιανοί πολίτες ξεκίνησαν να βανδαλίζουν παγανιστικούς ναούς, τάφους και μνημεία.[9][10] Αυτές οι διώξεις άρχισαν μετά από μια περίοδο διωγμών των Χριστιανών στην Αυτοκρατορία.
Αυτό το λήμμα τεκμηριώνεται κυρίως με πρωτογενείς πηγές. Παρακαλούμε βελτιώστε το προσθέτοντας δευτερογενείς ή τριτογενείς πηγές. |
Η ακρίβεια του λήμματος αμφισβητείται. |
Από το 361 έως το 375, ο παγανισμός ήταν σχετικά ανεκτός. Τρεις αυτοκράτορες, ο Γρατιανός, ο Βαλεντινιανός Β΄ και ο Θεοδόσιος Α΄ ήταν αρκετά επηρεασμένοι από τον επίσκοπο του Μιλάνου, Αμβρόσιο. Με την εισήγηση του, οι κρατικές αντιπαγανιστικές πολιτικές αποκαταστάθηκαν[11][12] Υπό την επίβλεψη του Αμβρόσιου, ο Θεοδόσιος Α΄ επηρεάστηκε στο να εκδώσει τον «θεοδοσιανό κώδικα» το 391.[12][13] Ο Γρατιανός αφαίρεσε τον Βωμό της Νίκης για δεύτερη φορά. Οι Εστιάδες Παρθένες απαγορεύτηκαν και διαλύθηκαν και η πρόσβαση σε παγανιστικούς ναούς απαγορεύτηκε.
Κατά την διάρκεια της ζωής του, ο Κωνσταντίνος σταδιακά πλησίαζε όλο και περισσότερο τον Χριστιανισμό και απομακρύνθηκε από τις συγκρητικές τάσεις που κατά καιρούς υποστήριζε, επιδεικνύοντας, σύμφωνα με τους βιογράφους, ότι «ο Θεός των Χριστιανών είναι πράγματι ένας ζηλόφθονος θεός, ο οποίος δεν ανέχεται άλλους θεούς δίπλα του. Η Εκκλησία δεν θα μπορούσε ποτέ να αποδεχτεί ότι στέκεται στο ίδιο βάθρο με άλλα θρησκευτικά σώματα και κατακτούσε για τον εαυτό της τον ένα χώρο μετά τον άλλο».[14]
H σύγχρονη ιστοριογραφία (λεγόμενη και "αναθεωρητική") αμφιβάλλει αν εφαρμόζονταν οι διάφοροι νόμοι κατά των παγανιστών.[15] Δεν έγιναν δίκες και εκτελέσεις παγανιστών, οι δε ποινές αναφέρονται αόριστα ως "θείες και ανθρώπινες τιμωρίες". Ακόμα και για τα βαριά πρόστιμα που προβλέπονταν για τους αξιωματούχους, δεν υπάρχουν αναφορές ότι εφαρμόστηκαν τον 4ο και 5ο αιώνα. Η εξιστόρηση ότι ο Ιουστινιανός έκλεισε την Ακαδημία του Πλάτωνος θεωρείται ότι δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια.[16]
Κατά την άποψη του Perez Zagorin, οι διώξεις απο την Χριστιανική εκκλησία εναντιον των ειδωλολατρών (αλλά και άλλων θρησκειών ή ακόμη και χριστιανικών αιρέσεων) λόγω της πρωτοφανούς έλλειψης ανεκτικότητας, ηταν ενας από τους λόγους που οδήγησαν την Ευρώπη στον μεσσαίωνα.[17] Κατά τον ίδιο, η σύγχρονη αξία της ανεκτικότητας πηγάζει από τον Χριστιανισμό κατά την εποχή της Μεταρρύθμισης.[18] O καθηγητής Alan Cameron (1938 – 2017) υποστήριξε ότι η αντίληψη περί θρησκευτικής σύγκρουσης παγανισμού-χριστιανισμού στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία είναι μια καθαρά ιστοριογραφική κατασκευή, που παρουσίασε τον Μεγάλο Κωνσταντίνο σαν Χριστιανό σε αδιάλλακτη σύγκρουση με την παγανιστική Ρώμη.[19]