الفبای تدمری
From Wikipedia, the free encyclopedia
الفبای تَدمُری یا الفبای پالمیرایی (به انگلیسی: Palmyrene alphabet) الفبایی برگرفته از الفبای آرامی است که در گذشته برای نوشتن لهجه آرامیِ پالمیرایی به کار میرفته است. این الفبا در میان بازه زمانی ۱۰۰ پ.م تا ۳۰۰ م در تدمر در بیابان سوریه کاربرد داشتهاست[1]. مانی به روایتی خط مانوی را بر پایهٔ خط تدمری ابداع کرده بود. کهنترین تاریخ نوشتههای تدمری به ۴۴ پ.م برمیگردد. آخرین تاریخ نوشتههای بازمانده نیز به ۳۰۰ م. برمیگردد که دو سال پس از تسخیر شاهنشاهی تدمر و پایان عمرش بدست امپراتور روم، اورلیان است. زیرا پس از آن دیگر زبانهای لاتین و یونانی برای امور اداری تدمر بکار بسته شد و آن زبانها جایگزین زبان تدمری گشتند.
تدمری پالمیرایی | |
---|---|
نوع | ابجد |
زبانها | لهجه تدمری زبان آرامی |
دورهٔ زمانی | ۱۰۰ پ.م تا ۳۰۰ م |
سامانهٔ مادر |
الفبای پیش-سینایی
|
سامانهٔ خواهر | عموری براهمی (?) اِدِسایی اِلیمایی هترایی عبری مندائی نبطی پهلوی پارتی |
ایزو ۱۵۹۲۴ | Palm, 126 |
دامنه یونیکد | U+10860–U+1087F Final Accepted Script Proposal |
تدمری از الفبای آرامی به صورت کژ و شکسته برگرفته شده و دارای ویژگیهای بسیاری است[2][3]:
تدمری عموما بی هیچ فاصلهای یا نقطهگذاری بین واژگان و جملات نوشته میشود. دو دیسه از تدمری تکوین کرده اند: دیسه گرد و کژ برگرفته از الفبای آرامی و بعدها یک خط آیینی، هر دو دیسههای کژ و تزئینی در ساختارهای چاپی لیگچر بکار بسته میشدند[1][3].