مرکز سنگینی سراسری
یک صفحهٔ ابهامزدایی ویکیمدیا / From Wikipedia, the free encyclopedia
مرکز سنگینی سراسری (به انگلیسی: Barycenter) مرکز جرم دو یا چند جسم آسمانی در حال چرخش به دور یکدیگر و نقطهایاست که این اجرام به دور آن میگردند. این مفهوم در اخترشناسی و اخترفیزیک اهمیت زیادی دارد. فاصلهٔ مرکز جرم یک جسم آسمانی تا مرکز سنگینی سراسری را میتوان مسئله دو جسم مینامند.
هرگاه یکی از دو جسم آسمانی بهطور قابل توجهی سنگین تر از دیگری و فاصله بین آن دو نسبتاً نزدیک باشد، مرکز سنگینی سراسری معمولاً درون جسم سنگین تر قرار میگیرد. در این صورت به نظر خواهد رسید جسم کوچکتر به دور جسم بزرگتر میچرخد و جسم بزرگتر صرفاً کمی تلو تلو دیده میخورد. در سامانهٔ زمین و ماه که مصداقی از این حالت است، مرکز سنگینی سراسری داخل زمین و بهطور متوسط در ۴۶۷۰ کیلومتری (معادل ۷۵ درصد شعاع) از مرکز آن قرار گرفتهاست.
هنگامی که جرم دو جسم برابر یا نزدیک به هم است، مرکز سنگینی سراسری آنها عموماً در مکانی میان آن دو قرار دارد و هر دو جسم در مداری پیرامون آن مرکز میگردند. سامانهٔ پلوتو و کارون و بسیاری از سیارکها دوتایی و ستارههای دوتایی نمونههای از این شرایط هستند.
در صورتی که جسم کوچکتر بسیار دو تر از جسم بزرگتر باشد، مرکز سنگینی سراسری به بیرون از جسم بزرگتر کشیده میشود. در مورد مشتری و خورشید، با وجود تفاوت هزار برابری جرمی آنها، با توجه به وجود فاصلهٔ نسبتاً زیاد، مرکز سنگینی سراسری آنها اندکی بیرون از جسم بزرگتر (خورشید) و در جایی بین آن دو قرار دارد.
در ستارهشناسی، مختصات مرکز سنگینی سراسری، مختصاتی غیر دوار با مبدئی در مرکز سنگینی سراسری دو جسم یا بیشتر است. سامانه بینالمللی مرجع آسمانی یک سامانه مختصات مرکز سنگینی سراسری بر اساس مرکز سنگینی سراسری منظومهٔ شمسی است.