Գեդիի ավերակներ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Գեդիի ավերակները պատմական և հնագիտական վայր են՝ արևելյան Քենիայի Հնդկական օվկիանոսի ափին։ Տեսարանը կից է Գեդի քաղաքին (որը հայտնի է նաև որպես Գեդե անունով) Կիլիֆի շրջանի տարածքում և Արաբուկո-Սոկոկե անտառի տարածքում[1]։
Գեդին Սուահիլիի միջնադարյան առափնյա բնակավայրերից մեկն է, որը տարածվում է Սոմալիի Մոգադիշոից մինչև Մոզամբիկի Զամբեզի գետը[2][3]։ Հայտնի են 116 Սուահիլիի վայրեր, որոնք ձգվում են հարավային Սոմալիից մինչև Վումբա Կուու՝ Քենիա-Տանզանիա սահմանին[3]։ 1920-ական թվականներին գաղութարարների կողմից Գեդիի ավերակների վերագտնումից ի վեր, Գեդին եղել է այն վայրերից, որտեղ ամենաինտենսիվ պեղումներ են կատարվել, և ուսումնասիրվածներից մեկը՝ Շանհայի, Մանդայի, Ունգվանայի, Կիլվայի և Կոմորյան կղզիներ հետ միասին[4][5]։
Գեդիի տեղանքն ընդգրկում է պարսպապատ քաղաքը և դրա ծայրամասային տարածքը[6][7]։ Գեդիի բոլոր կանգուն շենքերը, որոնք ներառում են մզկիթներ, պալատ և բազմաթիվ տներ, պատրաստված են քարից, մեկ հարկանի են և անհամաչափ բաշխված են քաղաքում։ Բնակավայրում կան նաև մեծ բաց տարածքներ, որտեղ կան հողային և ծղոտե տներ[8][9]։ Քարե «սյունե դամբարանները» Սուահիլիի ափի ճարտարապետության տարբերվող տեսակ է, որից հայտնաբերվել է նաև Գեդիում։
Գեդիի գտնվելու վայրը ափի երկայնքով և նման վայրերի հետ Սուահիլիի ափի երկայնքով կապվելը այն դարձրել է կարևոր առևտրի կենտրոն։ Չնայած քիչ պատմական փաստաթղթեր կան, որոնք Գեդին հատուկ կապում էին Հնդկական օվկիանոսի առևտրի հետ, ենթադրվում է, որ տարածքը եղել է ափի երկայնքի ամենակարևոր վայրերից մեկը[10]։ Գեդիի ճարտարապետությունը և ներմուծված նյութական մշակույթի առատությունը, ներառյալ խեցեղենը, ուլունքները և մետաղադրամները, վկայում են այն մասին, որ քաղաքը վերելք է ապրում մինչ այնտեղ բնակեցում հաստատելու ընթացքում՝ սկսած տասնմեկերորդ դարից մինչև տասնյոթերորդ դարի սկիզբը, երբ այն լքեցին[10][11]։