ഡോപ്ലർ പ്രഭാവം
From Wikipedia, the free encyclopedia
തരംഗസ്രോതസ്സും നിരീക്ഷകനും തമ്മിൽ ആപേക്ഷിക ചലനം ഉള്ളപ്പോൾ നിരീക്ഷിത തരംഗത്തിന്റെ ആവൃത്തിയിൽ (frequency) അനുഭവപ്പെടുന്ന മാറ്റമാണ് ഡോപ്ലർ പ്രഭാവം (Doppler effect). ശബ്ദതരംഗങ്ങളുടേയും പ്രകാശതരംഗങ്ങളുടേയും കാര്യത്തിൽ ഈ ഭൗതിക പ്രതിഭാസം നിരീക്ഷിക്കാം.
ആപേക്ഷിക ദൂരം കുറയുമ്പോൾ തരംഗത്തിന്റെ ആവൃത്തി കൂടുകയും (തരംഗദൈർഘ്യം കുറയുകയും) ദൂരം കൂടുമ്പോൾ ആവൃത്തി കുറയുകയും (തരംഗദൈർഘ്യം കൂടുകയും) ചെയ്യും എന്നതാണ് ഡോപ്ലർ തത്ത്വം. ശബ്ദത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ ഉച്ചതയിൽ (pitch) വരുന്ന ഏറ്റക്കുറച്ചിലായും പ്രകാശത്തിലാണെങ്കിൽ നിറംമാറ്റമായും ആണ് ഡോപ്ലർ പ്രഭാവം നമുക്കനുഭവപ്പെടുക.
1842-ൽ ക്രിസ്റ്റ്യൻ യൊഹാൻ ഡോപ്ലർ എന്ന ആസ്ട്രിയൻ ശാസ്ത്രജ്ഞനാണ് ഈ പ്രതിഭാസത്തിന് ശാസ്ത്രീയ വ്യാഖ്യാനം നൽകിയത്.
ഡോപ്ലർ പ്രഭാവം മൂന്ന് സന്ദർഭങ്ങളിലുണ്ടാകാം:
- സ്രോതസ്സ് സ്ഥിരാവസ്ഥയിലും നിരീക്ഷകൻ ചലനാവസ്ഥയിലും
- സ്രോതസ്സ് ചലനാവസ്ഥയിലും നിരീക്ഷകൻ സ്ഥിരാവസ്ഥയിലും
- സ്രോതസ്സും നിരീക്ഷകനും ചലനാവസ്ഥയിൽ.