വ്യാഴം
From Wikipedia, the free encyclopedia
സൂര്യനിൽ നിന്ന് അഞ്ചാമത്തേതും സൗരയൂഥത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഗ്രഹവുമാണ് വ്യാഴം.[14] സൗരപിണ്ഡത്തിന്റെ ആയിരത്തിലൊന്നിനേക്കാൾ അൽപ്പം മാത്രം കുറവ് പിണ്ഡമുള്ള ഒരു വാതകഗോളമാണ് വ്യാഴം. സൗരയൂഥത്തിലെ മറ്റെല്ലാ ഗ്രഹങ്ങളുടേയും മൊത്തം പിണ്ഡത്തിന്റെ രണ്ടര ഇരട്ടി വരും ഇത്. വ്യാഴത്തിനുപുറമേ ശനി, യുറാനസ്, നെപ്ട്യൂൺ എന്നിവയും വാതകഭീമന്മാരാണ്, ഈ നാല് ഗ്രഹങ്ങളെ ഒരുമിച്ച് ജൊവിയൻ ഗ്രഹങ്ങൾ എന്നും വിളിക്കുന്നു.
വ്യാഴം എന്ന വാക്കാൽ വിവക്ഷിക്കാവുന്ന ഒന്നിലധികം കാര്യങ്ങളുണ്ട്. അവയെക്കുറിച്ചറിയാൻ വ്യാഴം (വിവക്ഷകൾ) എന്ന താൾ കാണുക. |
വിശേഷണങ്ങൾ | |||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ഉച്ചാരണം | /ˈdʒuːpɪtər/ ⓘ[2] | ||||||||||||||||||||||
Adjectives | Jovian | ||||||||||||||||||||||
ഭ്രമണപഥത്തിന്റെ സവിശേഷതകൾ[3][4] | |||||||||||||||||||||||
ഇപ്പോക്ക് J2000 | |||||||||||||||||||||||
അപസൗരത്തിലെ ദൂരം | 816,520,800 km (5.458104 AU) | ||||||||||||||||||||||
ഉപസൗരത്തിലെ ദൂരം | 740,573,600 km (4.950429 AU) | ||||||||||||||||||||||
സെമി-മേജർ അക്ഷം | 778,547,200 km (5.204267 AU) | ||||||||||||||||||||||
എക്സൻട്രിസിറ്റി | 0.048775 | ||||||||||||||||||||||
പരിക്രമണകാലദൈർഘ്യം | 4,331.572 days 11.85920 yr 10,475.8 Jupiter solar days[5] | ||||||||||||||||||||||
സൈനോഡിക് പിരീഡ് | 398.88 days[6] | ||||||||||||||||||||||
Average പരിക്രമണവേഗം | 13.07 km/s[6] | ||||||||||||||||||||||
ശരാശരി അനോമലി | 18.818° | ||||||||||||||||||||||
ചെരിവ് | 1.305° to Ecliptic 6.09° to Sun's equator 0.32° to Invariable plane[7] | ||||||||||||||||||||||
100.492° | |||||||||||||||||||||||
Argument of perihelion | 275.066° | ||||||||||||||||||||||
Known satellites | 66 | ||||||||||||||||||||||
ഭൗതിക സവിശേഷതകൾ | |||||||||||||||||||||||
71,492 ± 4 km[8][9] 11.209 Earths | |||||||||||||||||||||||
ധ്രുവീയ ആരം | 66,854 ± 10 km[8][9] 10.517 Earths | ||||||||||||||||||||||
Flattening | 0.06487 ± 0.00015 | ||||||||||||||||||||||
6.21796×1010 km²[9][10] 121.9 Earths | |||||||||||||||||||||||
വ്യാപ്തം | 1.43128×1015 km³[6][9] 1321.3 Earths | ||||||||||||||||||||||
പിണ്ഡം | 1.8986×1027 kg[6] 317.8 Earths 1/1047 Sun[11] | ||||||||||||||||||||||
ശരാശരി സാന്ദ്രത | 1.326 g/cm³[6][9] | ||||||||||||||||||||||
പ്രതല ഗുരുത്വാകർഷണം | 24.79 m/s²[6][9] 2.528 g | ||||||||||||||||||||||
നിഷ്ക്രമണ പ്രവേഗം | 59.5 km/s[6][9] | ||||||||||||||||||||||
Sidereal rotation period | 9.925 h[12] | ||||||||||||||||||||||
Equatorial rotation velocity | 12.6 km/s 45,300 km/h | ||||||||||||||||||||||
Axial tilt | 3.13°[6] | ||||||||||||||||||||||
North pole right ascension | 268.057° 17 h 52 min 14 s[8] | ||||||||||||||||||||||
North pole declination | 64.496°[8] | ||||||||||||||||||||||
അൽബിഡോ | 0.343 (Bond) 0.52 (geom.)[6] | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
-1.6 to -2.95[6] | |||||||||||||||||||||||
കോണീയ വ്യാസം | 29.8" — 50.1"[6] | ||||||||||||||||||||||
അന്തരീക്ഷം | |||||||||||||||||||||||
പ്രതലത്തിലെ മർദ്ദം | 20–200 kPa[13] (മേഘ പാളി) | ||||||||||||||||||||||
Scale height | 27 km | ||||||||||||||||||||||
ഘടന (വ്യാപ്തമനുസരിച്ച്) |
| ||||||||||||||||||||||
പുരാതനകാലം മുതലേയുള്ള വാനനിരീക്ഷകർക്ക് ഈ ഗ്രഹം പരിചിതമായിരുന്നു, വിവിധ ഐതിഹ്യങ്ങളുടേയും മതങ്ങളുടേയും സംസ്കാരങ്ങളുടേയും ഭാഗമായി ഈ ഗ്രഹം പ്രതിപാദിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. റോമാക്കാർ അവരുടെ ദേവനായ ജൂപ്പിറ്ററിന്റെ പേരാണ് ഗ്രഹത്തിന് നൽകിയിരിക്കുന്നത്.[15] ഭൂമിയിൽ നിന്നും വീക്ഷിക്കുമ്പോൾ പരമാവധി -2.94 ദൃശ്യകാന്തിമാനത്തോടെ വരെ വ്യാഴം ദൃശ്യമാകുന്നു, അതുകൊണ്ടുതന്നെ രാത്രി ആകാശത്തിൽ ചന്ദ്രനും ശുക്രനും ശേഷം ഏറ്റവും തിളക്കത്തോടെ ദൃശ്യമാകുന്ന ജ്യോതിർവസ്തുവാണ് വ്യാഴം (ചൊവ്വയുടെ തിളക്കം ചില അവസരങ്ങളിൽ വ്യാഴത്തോളം എത്താറുണ്ട്).
ഹൈഡ്രജനാണ് വ്യാഴത്തിന്റെ മുഖ്യ ഘടകമെങ്കിലും കാൽഭാഗത്തോളം ഹീലിയമുണ്ട്; കൂടുതൽ ഭാര മൂലകങ്ങളടങ്ങിയ ഉറച്ച കാമ്പ് ഗ്രഹത്തിന് ഉണ്ടായിരിക്കാം. കൂടുതൽ വേഗതയുള്ള ഭ്രമണമായതിനാൽ മധ്യരേഖയേക്കാർ വ്യാസം കുറഞ്ഞ ധ്രുവങ്ങളോടെയുള്ള ദീർഘഗോളാകാരമാണ് വ്യാഴത്തിന്റെ ആകൃതി. വ്യത്യസ്ത അക്ഷാംശങ്ങളിൽ വേർതിരിക്കപ്പെട്ട രീതിയിലാണ് ഗ്രഹത്തിന്റെ ഏറ്റവും പുറമേയുള്ള അന്തരീക്ഷം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്, ഇത് അവയുടെ അതിർ വരമ്പുകളിൽ ചില പ്രക്ഷുബ്ധതകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നുണ്ട്. ഈ പ്രക്ഷുബ്ധതകളിൽ ഏറ്റവും പ്രമുഖമാണ് ചുവന്ന ഭീമൻ പൊട്ട്, പതിനേഴാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ആദ്യമായി ഗ്രഹത്തെ ദൂരദർശിനിയിൽ നിരീക്ഷിക്കാൻ സാധിച്ചതുമുതൽ ഗ്രഹത്തിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഒരു ഭീമൻ ചുഴലിക്കാറ്റാണിത്. ചുറ്റുമായി ചിതറിക്കിടക്കുന്ന ഉപഗ്രഹവ്യവസ്ഥയും ശക്തമായ കാന്തമണ്ഡലവും വ്യാഴത്തിനുണ്ട്. 1610-ൽ ഗലീലിയോ ഗലീലി കണ്ടെത്തിയ നാല് വലിയ ഉപഗ്രഹങ്ങളടക്കം കുറഞ്ഞത് 63 ഉപഗ്രഹങ്ങളെങ്കിലും വ്യാഴത്തിനുണ്ട്. സൗരയൂഥത്തിലെത്തന്നെ ഏറ്റവും വലിയ ഉപഗ്രഹമായ ഗാനിമീഡിന് ബുധനേക്കാൾ വലിപ്പമുണ്ട്.
ഏതാനും പേടകങ്ങൾ വ്യാഴത്തെ സന്ദർശിച്ചിട്ടുണ്ട്, ആദ്യകാലങ്ങളിൽ നടത്തിയ പയനിയർ, വൊയേജർ ദൗത്യങ്ങൾ പിന്നീട് നടന്ന ഗലീലിയോ ഓർബിറ്റർ എന്നിവയാണ് അവയിലെ പ്രധാനപ്പെട്ടവ. പ്ലൂട്ടോയെ ലക്ഷ്യമാക്കി ഫെബ്രുവരി 2007 ൽ യാത്രതിരിച്ച ന്യൂ ഹറിസൺസ് (New Horizons) പേടകമാണ് ഏറ്റവുമൊടുവിൽ വ്യാഴത്തെ സന്ദർശിച്ചത്. വേഗത വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിനായി വ്യാഴത്തിന്റെ ഗുരുത്വബലം പേടകം ഉപയോഗപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. ഉപഗ്രഹമായ യൂറോപ്പയിലെ ഹിമത്താൽ ആവരണം ചെയ്യപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന ദ്രാവക സമുദ്രം ഭാവിയിൽ നടത്താനിരിക്കുന്ന പര്യവേഷണങ്ങളിലെ പ്രധാന ലക്ഷ്യങ്ങളിലൊന്നാണ്.