ਧਰਤੀ ਦਾ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ਧਰਤੀ ਦਾ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ, ਨੂੰ ਜਿਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਫੀਲਡ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜੋ ਧਰਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਚਾਰਜ ਵਾਲੇ ਕਣਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਟਰੀਮ, ਸੂਰਜੀ ਹਵਾ ਨਾਲ ਰਲ਼ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤਹ ਤੋਂ ਇਸ ਦੀ ਉਚਾਈ ਦੀ ਰੇਂਜ 25 ਤੋਂ 65 ਮਾਈਕ੍ਰੋਟੇਸਲਾਸ (0.25 ਤੋਂ 0.65 ਗੌਸ) ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। [2] ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਲੱਗਪੱਗ 11 ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਕੋਣ ਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਟੇਢਾ ਹੋਇਆ ਚੁੰਬਕੀ ਡਾਈਪੋਲ ਦਾ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਕੋਣ ਤੇ ਇੱਕ ਬਾਰ ਚੁੰਬਕ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਜਿਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਧਰੁਵ, ਜੋ ਉੱਤਰੀ ਅਰਧਗੋਲੇ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੀਨਲੈਂਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ਹੈ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਜਿਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਧਰੁਵ ਉੱਤਰੀ ਧਰੁਵ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਘਲੇ ਹੋਏ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਕਨਵੈਕਸ਼ਨ ਧਾਰਾਵਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਿਜਲੀ ਧਾਰਾਵਾਂ ਇਸ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜੀਓਡਾਇਨਮੋ ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੋਰ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਗਰਮੀ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਚੁੰਬਕੀ ਧਰੁਵ ਅਕਸਰ ਭੂਗੋਲਿਕ ਧਰੁਵਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮਾਂ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਦੂਰ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਕਿ ਨੇਵੀਗੇਸ਼ਨ ਲਈ ਆਮ ਕੰਪਾਸ ਲਾਭਦਾਇਕ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ।ਪਰ, ਔਸਤਨ ਕਈ ਸੌ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬੇਕਾਇਦਾ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਤੇ, ਧਰਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਉਲਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਚੁੰਬਕੀ ਧਰੁਵ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਅਚਾਨਕ ਸਥਾਨ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਜੀਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਧਰੁਵਾਂ ਦੇ ਇਹ ਪਰਿਵਰਤਨ ਚੱਟਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਜੀਓਮੈਗਨੈਟਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਲਿਓਮੈਗਨੇਟਿਸਟਸ ਦੇ ਲਈ ਬੜੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ। ਦੇ ਹਨ। ਪਲੇਟ ਟੇਕਟੋਨਿਕਸ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਫਰਸਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ।
ਮੈਗਨੈਟੋ ਖੇਤਰ ਆਇਨੋ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲਾ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਹੱਦ ਤੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤਕ ਇਸਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਹੈ, ਇਹ ਸੂਰਜੀ ਹਵਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਚਾਰਜ ਵਾਲੇ ਕਣਾਂ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਗਰ ਇਹ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਕਣ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੀ ਓਜ਼ੋਨ ਪੱਟੀ ਸਹਿਤ ਉੱਪਰਲੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦੇਣ।