Tân tinh
From Wikipedia, the free encyclopedia
Tân tinh hay sao mới là một vụ nổ hạt nhân lớn xảy ra trên sao lùn trắng, khiến cho nó bất thình lình sáng lên. Không nên nhầm lẫn tân tinh với những hiện tượng sáng lên khác như siêu tân tinh hoặc tân tinh phát ra ánh sáng đỏ (luminous red novae). Tân tinh được cho là xảy ra tại bề mặt của một sao lùn trắng trong hệ sao đôi. Nếu hai sao trong hệ nằm gần nhau, vật chất từ một sao đồng hành có thể bị sao lùn trắng hút về. Hiện tượng tân tinh là do các khí plasma hiđrô bồi tụ dần trên bề mặt sao lùn trắng đến một giới hạn xảy ra phản ứng tổng hợp hạt nhân không kiểm soát.
Vụ phun trào tân tinh cổ điển là loại phổ biến nhất. Chúng có thể được tạo ra trong một hệ sao đôi gần bao gồm một sao lùn trắng và một dãy sao chính , sao siêu khổng lồ hoặc sao khổng lồ đỏ. Khi chu kỳ quỹ đạo rơi vào khoảng vài ngày đến một ngày, sao lùn trắng đủ gần với ngôi sao đồng hành của nó để bắt đầu hút vật chất bồi tụ lên bề mặt của sao lùn trắng, tạo ra bầu khí quyển dày đặc nhưng nông. Bầu khí quyển này, chủ yếu bao gồm hydro, được làm nóng bằng nhiệt bởi sao lùn trắng nóng và cuối cùng đạt đến nhiệt độ tới hạn gây ra phản ứng tổng hợp nhanh chóng .
Sự gia tăng năng lượng đột ngột đẩy bầu khí quyển vào không gian giữa các vì sao tạo ra lớp vỏ được coi là ánh sáng khả kiến trong sự kiện tân tinh. Những thế kỷ trước đã coi những điều đó là một ngôi sao mới. Một số tân tinh tạo ra tàn dư của tân tinh tồn tại trong thời gian ngắn , có lẽ tồn tại trong vài thế kỷ. Các quá trình sao mới tái diễn cũng giống như sao mới cổ điển, ngoại trừ việc đánh lửa nhiệt hạch có thể lặp đi lặp lại vì ngôi sao đồng hành lại có thể cung cấp khí quyển dày đặc của sao lùn trắng.
Tân tinh thường xảy ra nhất trên bầu trời dọc theo đường đi của Dải Ngân hà, đặc biệt là gần Trung tâm Thiên hà được quan sát ở Nhân Mã; tuy nhiên, chúng có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên bầu trời. Chúng xảy ra thường xuyên hơn nhiều so với các siêu tân tinh trong thiên hà, trung bình khoảng mười vụ mỗi năm trong Dải Ngân hà. Hầu hết được tìm thấy bằng kính thiên văn, có lẽ cứ sau 12–18 tháng chỉ có một chiếc đạt được tầm nhìn bằng mắt thường . Tân tinh đạt cường độ thứ nhất hoặc thứ hai chỉ xảy ra vài lần trong một thế kỷ. Tân tinh sáng cuối cùng là V1369 Centauri đạt cấp sao biểu kiến ~3,3 vào ngày 14 tháng 12 năm 2013