მაჩუ-პიქჩუ
From Wikipedia, the free encyclopedia
მაჩუ-პიქჩუ (კეჩ. Machu Picchu – ჯვეში კონკა) — ინკეფიშ კოლუმბიშახიანი, XV ოშწანურაშ ობიექტი პერუს, კუსკოშ რეგიონს, ზუღაშ დონეშე 2 430 მეტრაშ სიმაღალას. ეკიდილი რე წყარმალუ ურუბამბაშ ლეხერიშ დუდის, გვალაგჷროხილს, ნამუთ ნოღა კუსკოშე 80 კილომეტრით ოორუე-ბჟადალჸურე იდვალუაფუ. არქეოლოგეფიშ უმეტაშობა დორწუმაფილი რე, ნამჷდა მაჩუ-პიქჩუქ ეკიდილქ იჸუ მუჭო ინკეფიშ იმპერატორ პაჩაკუტიშ (1438–1472) მუმალონქ. თის შხირას მიშინუანა „ინკეფიშ ნოღაშ“ ჯოხოთ. თელ მოსოფელს, ინკეფიშ ოქიანე ბრელშო გვალო მაჩუ-პიქჩუშ პორტრეტიწკჷმა რე ასოცირაფილი.
მაჩუ-პიქჩუშ ისტორიული ტყაჩირი* | |
---|---|
იუნესკოშ მოსოფელიშ მონძალაშ ობიექტი | |
ქიანა | პერუ |
ტიპი | |
კრიტერიუმეფი | i, iii, vii, ix |
ერკებული | იუნესკოშ ერკებული |
რეგიონი** | ლათინური ამერიკა დო კარიბეფი |
კოორდინატეფი | -13.163056,-72.54555613°09′47″ ობჟ. გ. 72°32′44″ ბჟად. გ. |
კათაფაშ ისტორია | |
კათაფა | 1983 (მა-7 სესია) |
ნომერი | 274 |
* ქძ. ინგლ. ჯოხო UNESCO-შ ერკებულს. ** იუნესკოშით კლასიფიცირაფილი რეგიონი. |
თიში კიდანჯუა ინკეფქ დოხოლაფირო 1400 წანას დიჭყეს, ართი ოშწანურაშ უკული, მუჭოთ უკვე ინკეფიშ იმპერატორიშ ოფიციალური რეზიდენცია, ესპანარი კონკისტადორეფიშ მუკორჩქინაშ ბორჯის მიოტეს. თიშ უმკუჯინუო, ნამდა თიშ გეშა აბანობურეფშო ჩინებული რდჷნ, დჷნოსქილედ ოქიანუს თიშე 1911 წანაშახ მუთუნი ვაუჩქჷდჷ, სოიშახ თინა ოერეფოშქაშე გურგოჩამაშ ცენტრის ამერიკალ ისტორიკოსიქ, იელიშ უნივერსიტეტიშ პროფესორ ჰირამ ბინგემქ ვა მახვამილუნ. თეშ უკული, მაჩუ-პიქჩუქ შანულამ ტურისტული ოქინაფუთ გინირთჷ. ნოდგჷმეფიშ უდიდაშ ნორთიქ გერემონტჷ, თიშენი, ნამდა უმოს ნათერი ჸოფედჷკო, მუჭო იძირედჷ მაჩუ-პიქჩუ დუდშენ.[1] 1976 წანაშო, ობიექტიშ 30% უკვე ეკონწყილი რდჷ ჯვეში ფორმათ.[2] ეკონწყუალაშ სამუშეფი იგინძორებუ ამდღარშახ.[3]
ინკეფიშ ეჭოფუაშ ბორჯის, მაჩუ-პიქჩუშ გეშა ესპანარეფშო მუთუნი ვა რდჷ ჩინებული, თაშ ნამჷდა, თინა ალაზიმაფათ ხეუმუთხჷმუო რე დოსქილადირი, მუთ თიშ შანულობას ხოლო უმოსო რდჷნს. 1981 წანას თინა პერუშ ისტორიულ ტყაჩირო გაგმაცხადეს, 1983 წანას თინა იუნესკოქ გემშეღჷ მოსოფელიშ მონძალაშ ობიექტეფიშ ერკებულშა.[4] 2007 წანას, ოერეფოშქაშე ინტერნეტ-გჷმოკითხირს მაჩუ-პიქჩუ მოსოფელიშ ახალ შკვით სამანცარშა გემშეღეს.
მაჩუ-პიქჩუ ინკეფიშ კლასიკურ სტილს რე ეგაფილი, ხალიწერი ქუაშ კიდალეფით. თიშ სუმი დუდი სტრუქტურა რე: ინტიჰუატანა (ბჟაშ მიკაბუნაფალი სჷმეტი), ბჟაშ ტაძარი დო სუმოსინთურამი თოლი. სუმხოლო იდვალუაფუ ტერიტორიას, ნამუსჷთ არქეოლოგეფი მაჩუ-პიქჩუშ წიმინდე რაიონს უძახჷნა. 2007 წანაშ ეკენიას, პერუქ დო იელიშ უნივერსიტეტიქ დახე ქჷმიოჭირინდეს აპიჯაფას, ნამუშ მეჯინათ ოკო გინიჯინინას მაჩუ-პიქჩუშე ღალირი თი არტეფაქტეფიშ დორთინაფაშ ოკითხუშა, ნამუეფით იელს XX ოშწანურაშ ორდოშიან წანეფს ჰირამ ბინგემქ გინოჩჷნ. 2010 წანაშ გერგობათუთას, იელიშ უნივერსიტეტიშ წჷმმარინაფალქ არტეფაქტეფიშ პერუშ უნივერსიტეტიშა დორთინაფაშ პიჯალა დოდუ.[5]