Irán
From Wikipedia, the free encyclopedia
A Republica Islamica d'Irán ye un país d'Orient Meyo, que dica 1935 yera conoixiu como Persia. O país muga con Pakistán y Afganistán por l'este; Turkmenistán por o nord-este, a Mar Caspia por o norte y Azerbayán y Armenia por o norueste; Turquía y Iraq por l'ueste y con a costa d'o Golfo Persico y o Golfo d'Omán por o sud.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Republica Islamica d'Irán جمهوری اسلامی ایران Chomhūrī-ye Eslāmī-ye Īrān | |||||
| |||||
Lema nacional: استقلال آزادی جمهوری اسلامی Esteqlāl, āzādī, chomhūrī-ye eslāmī (en persa: Independencia, Libertat, Republica Islamica) | |||||
Himno nacional: Sorood-e Melli-e Jomhoori-e Eslami | |||||
Capital • Población |
Teherán[1] 7.705.036 | ||||
Mayor ciudat | Teherán | ||||
Idiomas oficials | Persa | ||||
Forma de gubierno Líder Supremo President |
Republica islamica Alí Jamenei (سید علی خامنهای) Ebrahim Raisi (سیدابراهیم رئیسی) | ||||
Revolución islamica | 1 d'abril de 1979 | ||||
Superficie • Total • % augua |
Posición 17º 1.648.195 km² 0,7% | ||||
Población • Total • Densidat |
Posición 18º 75.149.669 (2011) 46 hab/km² | ||||
PIB (PPA) • Total (2007) • PIB per capita |
Posición 29º US$ 294.089 millons US$ 4.149 | ||||
Moneda | Rial (IRR) | ||||
Chentilicio | Iraní | ||||
Zona horaria | UTC+3.30 | ||||
Dominio d'Internet | .ir | ||||
Codigo telefonico | +98 | ||||
Prefixo radiofonico | 9BA-9DZ, EPA-EQZ | ||||
Codigo ISO | 364 / IRN / IR | ||||
Miembro de: OPEP, ONU | |||||
A suya población yera de 75.149.669 habitants en 2011 en una superficie d'1.648.195 km², con una densidat de población de 46 hab/km². A suya capital se troba en a ciudat de Teherán, que ye amás a ciudat con un numero d'habitants mes gran d'o país. Ye o 18eno país d'o mundo por a suya superficie.
Politicament, dende a dita revolución iraní de 1979 que derrocó a monarquía, Irán ye una republica, estando mas especificament definita como una republica islamica, rechita por un Líder Supremo d'Irán (actualment Alí Jamenei) y un President (actualment Mahmud Ahmadineyad). A suya luenga oficial ye l'idioma persa (encara que se i charran cuantas atras luengas), estando o Rial a moneda oficial d'Irán.
A suya economía s'alaceta en o petrolio, estando Irán o tercer productor mundial d'ixe producto y o suyo segundo exportador d'entre os miembros d'a Organización de Países Exportadors de Petrolio (OPEP). Tien tamién grans reservas de gas natural.
Irán ye uno d'os puestos d'orichen de l'actual cevilización, y estió un puesto de transmisión de conoixencias dende India enta Occident y a l'inrevés, amás d'estar puesto de paso de conoixencias dende China. Mesmo a escritura amaneixió en o III milenio aC en Sumer. Sobre o suyo territorio se succedioron cuantos pueblos y cevilizacions,como sumerios, acadios, babilonians, medians u persas, dica a conquiesta d'o territorio por Aleixandre Magno, y una atra vegata cuantos pueblos y estatos como l'Imperio Sasanida dica a suya conquiesta en o sieglo VII por os musulmans. Estió mientres a Edat Meya un puesto important en a Rota d'a Seda enta China. De toz istos periodos, o país conserva importants obras d'arte.