Чуд-Псков күле
From Wikipedia, the free encyclopedia
Чуд-Псков күле[1] йәғни Псков-Чуд күле[2] (эст. Peipsi-Pihkva järv, шулай уҡ Гдов күле, Псков диңгеҙе, Пейпси (эст. Peipsi), Пейпус, Пейпус-күл(нем. Peipussee)) — Эстония һәм Рәсәй Федерацияһының Псков һәм Ленинград өлкәһе араһындағы сиктә урынлашҡан эре күл комплексы. Атлантик океандың Балтик диңгеҙе бассейнына ҡарай.
Был мәҡәлә Башҡорт Википедияһының яҡшы мәҡәләләр исемлегенә инә. |
Озеро | |
Чуд-Псков күле (Псков-Чуд күле) (Псков-Чуд күле) | |
---|---|
эст. Peipsi-Pihkva järv | |
Морфометрия | |
Абсолют бейеклеге | 30 м |
Үлсәме | × 50 км |
Майҙаны | 3555 км² |
Күләме | 25 км³ |
Яр һыҙаты | 520 км |
Иң тәрән урыны | 15 м |
Уртаса тәрәнләк | 7,1 м |
Бассейн | |
Площадь бассейна | 47,8 тыс. км² |
Впадающие реки | Великая, Эмайыги |
Урынлашыуы | |
58°40′36″ с. ш. 27°29′30″ в. д._type:waterbody HGЯO | |
Чуд-Псков күле Викимилектә |
Күл комплексы өс өлөштән тора:
- төньяҡ — Чуд күле (рус. Чудское озеро, эст. Peipsi järv) — майҙаны 2611 км² (73 %);
- көньяҡ — Псков күле (рус. Псковское озеро, эст. Pihkva järv) — майҙаны 708 км² (20 %);
- урта — Йылы күл (рус. Тёплое озеро, эст. Lämmijärv) — майҙаны 236 км² (7 %).
Чуд-Псков күленең майҙаны — 3555 км², күләме 25 км³ тәшкил итә. Уртаса тәрәнлеге — 7,1 м, иң ҙур тәрәнлеге — 15 м[1][3]. Күлгә яҡынса 30 йылға ҡоя, ә унан тик бер генә йылға — Нарва (Нарова) сыға.
Күлдең Эстония яр буйҙарында — Калласте һәм Муствеэ ҡалалары; Рәсәй территорияһында Чуд күленең көнсығыш ярынан 2 км алыҫлыҡта — Гдов ҡалаһы, Псков күленән 10 км алыҫлыҡта Великая йылғаһы буйында — Псков ҡалаһы урынлашҡан. Чуд-Псков күленең Рәсәй яр буйҙарының күп өлөшө һәм күлдәге бер нисә утрауҙар рәсми рәүештә сик буйы зонаһына индерелгән, шунлыҡтан был зонаға барыу сикләнгән[4]. Псков күленең бер өлөшөндә Липно — Литовж тораҡ пункттары араһындағы шартлы һыҙығынан көньяҡ-көнсығыштараҡ сик уйы режимы билдәләнмәгән[5]. Эстония яғында сик буйы зонаһы юҡ, шунлыҡтан күл буйына бөтә урынданда бер ниндәй ҡамасауһыҙ барырға мөмкинлек бар.