Итали
From Wikipedia, the free encyclopedia
Итали (италяар Italia), албан ёһоор Бүгэдэ Найрамдаха Итали Улас (италяар Repubblica Italiana), Урда Европодо, Апеннинын хахад аралда оршодог улас юм. Зүүн талада Адриатикын тэнгисээр, баруун талада Тирренэй ба Лигуриин тэнгисээр хүреэлэгдэнэ.
Түрын дуулал: Il Canto degli Italiani "Италишуудын дуун" | |
Нийслэл ба томо хотонууд |
Рим 41°54′N 12°29′E |
Албан хэлэн | Итали |
Арад түмэн (2017)[1] |
91.5% Италишууд 8.5% Бусад |
Шажан (2017)[2] |
83.3% Христосой 12.4% Шажангүй 3.7% Лалын 0.6% Бусад |
Түрэ засаг |
Нэгэдэмэл парламентай бүгэдэ найрамдаха улас |
• Юрэнхылэгшэ |
Серджо Маттарелла |
• Юрэнхы сайд |
Марио Драги |
Уласай хурал | Парламент |
• Дээдэ танхим |
Сенат |
• Доодо танхим |
Түлөөлэгшын танхим |
Түүхэ | |
• Нэгэдэлгэ |
17 March 1861 |
• Бүгэдэ Найрамдаха Улас |
1946 оной 6 һарын 2 |
• Мүнөөнэй Үндэһэн хуули |
1948 оной 1 һарын 1 |
• ЕЭЗН-ые байгуулһан |
1958 оной 1 һарын 1 |
Дэбиcхэр газар | |
• Бүхэлидөө |
301,340 км2 (71) |
• Уһанай хуби (%) |
1.24[3] |
Хүн зон | |
• Тоосоо 2020 |
60,317,116[4] (23) |
• Тоололго (2011) |
59,433,744[5] |
• Нягтарал |
201.3 |
ДНБ (ХАШТ) | 2021 оной тоосоо |
• Бүгэдэ |
$2.610 ехэ наяд[6] (13) |
• Нэгэ хүндэ |
$43,376[6] (29) |
ДНБ (нэрлэһэн) | 2021 оной тоосоо |
• Бүгэдэ |
$2.106 ехэ наяд[6] (8) |
• Нэгэ хүндэ |
$34,997[6] (25) |
ОТББЭ (2018) |
33.4[7] дундаж |
ХХИ (2019) |
0.892[8] онсо һайн · 29 |
Мүнгэн тэмдэгтэ | Евро (€) (EUR) |
Сагай бүһэ | UTC+1 (CET) |
• Зун (ЗС) |
UTC+2 (CEST) |
Телефоной код | +39 |
Интернет домэйн | .it |
Итали уласай газар нютаг Апеннинын хахад арал болон Газар дундада тэнгистэ оршохо Сицили, Сардини гэһэн хоёр томо аралые хамардаг. Итали улас хойто талаараа Альпын уулаар Франци, Швейцари, Австри, Словени зэргэ уласуудтай хилэ залгажа оршодог. Бэеэ дааһан улас болохо Сан-Марино болон Ватикан Италиин нютаг дэбисхэр дотор оршодог.
Итали улас этруск, грек, Римые багтааһан Европын хүсэрхэг соёлнуудай нэгэ үлгы нютаг бэлэй. Ниислэл Рим хотонь түүхэдэ шухала дэлхэйн хото байгаа. Илангаяа эртын Римэй болон Римэй католик сүмын хубида. Энэ нютагые 3000 жэлэй турша Германи, кельт, франк, ломбард, Византи, грек, сарацин зэргэ улас, аймагууд эзэлэн түримхылжэ, нүүдэллэн һуурижажа байба. Дунда зуунай үедэ хойто зүгэй норманууд дайлажа, харин Ренессанс үедэ Италиин дайн боложо маша олон бэеэ дааһан уласууд болон задарһан. Иим байдалд тэдэниие гаданыхан эзлэн абахань элбэг байба. Харин Итали улас нэгдэжэ түүхэдээ анха удаа тусгаар тогтониһон үндэһэтэн улас болоһоноор дээрэхэ байдал үгы болоһон. Италиин хаанта засаглалын болон дэлхэйн дайнай үедэ Италинь дотороо маша ехэ зүршил тэмсэлтэй байһан болобшье Италиин Бүгэдэ Найрамдаха Улас бии болоһоноор нүхэсэл байдал тогтоборитой болоһон.
Мүнөөдэр Итали улас дэлхэйдэ ДНБ-эй хэмжээгээр долоондо, Хүнэй Хүгжэлэй Индексээр арбан долоондо орохо үзүүлэлтэтэй, үндэр хүгжэһэн оронуудай нэгэ юм. Энэ улас Ехэ Найман, Европын Холбоо, Баруун Европын Нэгэдэлын гэшүүн болоод одоогой Европын Холбоониие (1957 ондо Римэй хэрээниие үзэглэһэн) үндэһэлэгшэ оронуудай нэгэ юм. 2007 оной 1 һарын 1-нһээ эхилэн НҮБ-ын Аюулгүйн Зүблэлэй байнгын буһа гэшүүн болоһон. Итали уласай хүн зон Италишуудһаа бүрилдэдэг.