Сатурн
From Wikipedia, the free encyclopedia
Сату́рн — Маьлхан тӀера 6-гӀа планета а йу, Маьлхан системехь йоккхаллин 2-гӀа а йу Юпитеран тӀехьа. Сатурн, Юпитер, Уран, Нептун лоруш йу газан гиганташ. Сатурнан цӀе тиллина Шира Риман латталелоран делин цӀе. Сатурнан билгало йу марс (Юникод: ♄).
Сатурн | |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Кассини цIе йолу космосан аппаратас деккхина Сатурнан сурт | |||||||||||||||||||||
Орбитан характеристикаш | |||||||||||||||||||||
Перигелий |
1 353 572 956 км 9,048 а. е. |
||||||||||||||||||||
Афелий |
1 513 325 783 км 10,116 а. е. |
||||||||||||||||||||
Эксцентриситет орбиташ (e) | 0,055 723 219 | ||||||||||||||||||||
Сидеран мур тӀедерзор | 10 759,22 де (29,46 шо)[1] | ||||||||||||||||||||
Синодан мур тӀедерзор | 378,09 де | ||||||||||||||||||||
Орбитан чехкалла (v) | 9,69 км/с | ||||||||||||||||||||
Орбитан охьане (i) |
2,485 240° 5,51° (Маьлхан экваторан хьаьжна) |
||||||||||||||||||||
Гоьдолу шадан дохалла (Ω) | 113,642 811° | ||||||||||||||||||||
Перицентран аргумент (ω) | 336,013 862° | ||||||||||||||||||||
Спутникаш | 62 | ||||||||||||||||||||
Физикин характеристикаш-ref | |||||||||||||||||||||
Экваторан радиус | 60 268 ± 4 км [2] | ||||||||||||||||||||
Полюсан радиус | 54 364 ± 10 км [2] | ||||||||||||||||||||
ТӀехулан майда (S) | 4,27×1010 км²[3] | ||||||||||||||||||||
Чухоам (V) | 8,2713×1014 км³ [4] | ||||||||||||||||||||
Йозалла (m) |
5,6846×1026 кг[4] 95 Дуьненан йозалла |
||||||||||||||||||||
Йуккъера дуькъалла (ρ) | 0,687 г/см³ [2][4] | ||||||||||||||||||||
паргӀата охьакхетаран сихдалар на экваторе (g) | 10,44 м/с²[4] | ||||||||||||||||||||
ШолгӀа космосан чехкалла (v2) | 35,5 км/с[4] | ||||||||||||||||||||
Экватаран хьийзаран чехкалла | 9,87 км/c | ||||||||||||||||||||
Хьийзаран мур (T) | 10ч 34мин 13с ± 2с[5] | ||||||||||||||||||||
Семан охьатаӀар | 26,73°[4] | ||||||||||||||||||||
Легар къилбседа полюса (δ) | 83,537° | ||||||||||||||||||||
Альбедо |
0,342 (Бондан альбедо) 0,47 (Геометрин альбедо)[4] |
||||||||||||||||||||
Гушйолу седан йокхалла | от +1.47 до −0.24 [6] | ||||||||||||||||||||
Температура | |||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||
1 баран локхалла |
|
||||||||||||||||||||
0,1 баран локхалла |
|
||||||||||||||||||||
Атмосфера | |||||||||||||||||||||
ХӀоттам:
|
Сатурн хӀотталуш йу коьрта элемент водород йу. Кхийолу элементаш йу гелий а, кӀеззиг хи а, метан а, аммиак а, йеза элементаш а. Сатурнан йуккъехь йу ядро. Иза хӀотталуш йу йечигах а, никелех а, шах а. Цуьнан тӀоьхула чкъор ду эчиган водородех. Атмосфера тӀехьаьжча тийна хета, амма наггахь цун техь гучуйолу дукха хенахь летташ йолу йилбазмохаш. Механ чехкалла цкъацца 1800 км/сахьт кхочу. И мох Юпитеран тӀехь болчула чӀогӀа бу. Сатурнан магнитан майда йу 1 млн км Маьлхан агӀоне йаржина.
Сатурнан гонах йу йаккхий чӀагарш. Уьш хӀотталуш йу шенах а, тӀулгех а, ченах а. Сатурнан гонах хьийзаш йу 62 хууш йолу спутник. Царех массарелла а йоккханиг йу Титан. Иза йу Маьлхан системехь йоккхалина шозлугӀа (Юпитеран спутникан Ганимедан тӀехь). Титан йу Маьлхан системехь цхьаъ бен йоцу спутник атмосфера йолуш. Иштта иза йу Меркурел йоккха.