نەخۆشییەکانی دڵ و لوولەکانی خوێن
From Wikipedia, the free encyclopedia
نەخۆشییەکانی دڵ و لوولەکانی خوێن (بە ئینگلیزی: Cardiovascular disease) پۆلێک نەخۆشییە کە دڵ یان خوێنبەرەکان دەگرێتەوە. نەخۆشیەکانی دڵ و خوێنبەرەکان بریتین لە نەخۆشیەکانی خوێنبەرەکان وەک ئەنگینا و سڕبوونی ماسولکەکانی دڵ (بە شێوەیەکی گشتی بە جەڵتەی دڵ ناسراوە).
میکانیزمە بنەڕەتییەکان بەپێی نەخۆشییەکە دەگۆڕێت. مەزەندە دەکرێت کە هۆکارەکانی مەترسی خۆراک پەیوەندییان بە 53%ی مردنەکانی نەخۆشی دڵی دڵەوە هەیە. نەخۆشی خوێنبەرەکان، جەڵتەی مێشک و نەخۆشی خوێنبەرەکانی دەوروبەر بریتین لە ڕەقبوونی خوێنبەرەکان. لەوانەیە ئەمەش بەهۆی بەرزی پەستانی خوێن، جگەرەکێشان، شەکرە، کەم وەرزشکردن، قەڵەوی، بەرزبوونەوەی کۆلیسترۆڵی خوێن، خراپی خۆراک، زیادەڕەوی کردن لە خواردنەوەی کحول و مادەبێهۆشکەرەکان، و خراپی خەو، لەنێو شتەکانی تردا بێت.
نەخۆشییەکانی دڵ وەکوو:
- نەخۆشییەکانی شاخوێنبەر
- ئەنگینا (نەخۆشییەکی دڵ و ھەناسەیە کە دەبێتە ھۆی بۆنی ناخۆشی دەم)
- جەڵتەی دڵ
- ڕاوەستانی دڵ
- بەرزبونەوەی فشاری خوێن لە دڵ
- ناڕێکی لێدانی دڵ
- نەخۆشی دڵە زمانەیییەکان
- ئاۆرتیک ئەنییوریسم (گەورەبوونی لە ڕادابەدەری خوێنبەری دڵ)
ئەو میکانیزمە جیاوازانەی کە ئاماژەی پێکراوە لە سەرەوە ھەمویان جەخت دەکەنەوە لەسەر نەخۆشییەکانی دڵ. نەخۆشییە شانخوێنبەرەکان، جەڵتە، نەخۆشی پیریفیریاڵ (نەخۆشییەکانی چواردەوری دڵ دەگرێتەوە)، لەم نەخۆشیانەدا خوێنبەرەکان تەسک دەبنەوە بەمەش بڕێکی کەمتر لە خوێن دەتوانێت پێیدا تێپەڕ بێت و بگات بە خانەکانی تری لەش.