Κρήνη (Ντυσάν)
έργο τέχνης του Μαρσέλ Ντυσάν / From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Κρήνη[2] (αγγλικά: Fountain) είναι ένα readymade γλυπτό του Μαρσέλ Ντυσάν του 1917, αποτελούμενο από ένα πορσελάνινο ουρητήριο με την υπογραφή "R. Mutt". Τον Απρίλιο του 1917, ένα απλό κομμάτι υδραυλικής εγκατάστασης που επέλεξε ο Ντυσάν υποβλήθηκε σε μία έκθεση της Εταιρείας Ανεξάρτητων Καλλιτεχνών, την εναρκτήρια έκθεση της Εταιρείας που θα γινόταν στο The Grand Central Palace στη Νέα Υόρκη. Εξηγώντας τον σκοπό των readymade γλυπτών του, ο Ντυσάν δήλωσε ότι πρόκειται για «καθημερινά αντικείμενα που αναδεικνύονται στην αξιοπρέπεια ενός έργου τέχνης από την πράξη επιλογής του καλλιτέχνη».[3] Στην παρουσίαση του Ντυσάν, o προσανατολισμός του ουρητηρίου είχε αλλάξει από τη συνηθισμένη του τοποθέτηση.[4][5][6] Η Κρήνη δεν απορρίφθηκε από την επιτροπή, καθώς οι κανόνες της Εταιρείας ανέφεραν ότι όλα τα έργα θα γίνονταν δεκτά από καλλιτέχνες που κατέβαλαν το ποσό, αλλά το έργο δεν τοποθετήθηκε ποτέ στον χώρο της έκθεσης. Μετά την απομάκρυνση αυτή, η Κρήνη φωτογραφήθηκε στο στούντιο του Άλφρεντ Στίγκλιτς και η φωτογραφία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The Blind Man του Νταντά. Το πρωτότυπο έχει χαθεί.
Το έργο θεωρείται από τους ιστορικούς τέχνης και τους θεωρητικούς της πρωτοπορίας ως ένα σημαντικό ορόσημο στην τέχνη του 20ού αιώνα. Δεκαέξι αντίγραφα παραγγέλθηκαν από τον Ντυσάν τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 και κατασκευάστηκαν με την έγκρισή του.[7] Ορισμένοι έχουν προτείνει πως το πρωτότυπο έργο ήταν της καλλιτέχνιδας Έλσα φον Φρέιταγκ-Λόρινγκχοβεν[8][9] η οποία το είχε παραδώσει στον Ντυσάν ως φίλη, αλλά οι ιστορικοί τέχνης υποστηρίζουν ότι ο Ντυσάν ήταν ο μόνος υπεύθυνος για την παρουσίαση της Κρήνης.[4][10]
Το έργο Κρήνη περιλαμβάνεται στον κατάλογο του Αρτούρο Σβαρτς: The complete works of Marcel Duchamp (αριθμός 345).[11]