Συντεχνία του Αγίου Λουκά
Συντεχνία εικαστικών καλλιτεχνών / From Wikipedia, the free encyclopedia
Συντεχνία του Αγίου Λουκά ήταν το κοινότερο όνομα που λάμβανε η Συντεχνία εικαστικών καλλιτεχνών (ζωγράφων, χαρακτών, υαλογράφων κ.λπ.) μιας πόλης στις απαρχές της σύγχρονης Ευρώπης και ιδιαίτερα στις Κάτω Χώρες. Ονομαζόταν έτσι προς τιμήν του Ευαγγελιστή Λουκά, προστάτη Αγίου των εικαστικών καλλιτεχνών, ο οποίος, σύμφωνα με τον Ιωάννη τον Δαμασκηνό ααναφέρεται ότι δημιούργησε το πορτρέτο της Παρθένου Μαρίας.[1]
Μια από τις διασημότερες συντεχνίες του Αγίου Λουκά δημιουργήθηκε στην Αμβέρσα.[2] Ιδρύθηκε το 1382 και συνέχιζε να λειτουργεί ως το 1795, αν και είχε απωλέσει τη νομική της υπόσταση ως μονοπώλιο και, συνεπώς, σχεδόν όλη της την ισχύ. Στις περισσότερες πόλεις, της Αμβέρσας περιλαμβανομένης, η τοπική κυβέρνηση είχε δώσει στη Συντεχνία την εξουσία να ρυθμίζει ορισμένους τύπους εμπορικών συναλλαγών στην πόλη. Η εγγραφή ως μέλους («Δασκάλου») ενός καλλιτέχνη ήταν, συνεπώς, υποχρεωτική αν ήθελε να έχει μαθητές, να μπορεί να πωλήσει πίνακές του ή να διατηρεί εργαστήριο.[3] Οι πρώτες συντεχνίες στην Αμβέρσα και στη Μπρυζ εγκαθίδρυσαν ένα μοντέλο, που ακολουθήθηκε και από άλλες πόλεις, διαθέτοντας ακόμη και αίθουσες εκθέσεων και δικό τους περίπτερο στην αγορά, από το οποίο τα μέλη της Συντεχνίας μπορούσαν να πωλούν πίνακές τους απευθείας στο κοινό.[4]
Η Συντεχνία του Αγίου Λουκά δεν αντιπροσώπευε μόνον εικαστικούς καλλιτέχνες, αλλά επίσης και -ιδιαίτερα κατά τον 17ο αιώνα - εμπόρους έργων τέχνης, ερασιτέχνες, ακόμη και εραστές των τεχνών (αποκαλούνταν liefhebbers).[5] Κατά την περίοδο του Μεσαίωνα τα περισσότερα μέλη της Συντεχνίας ήσαν εικονογράφοι χειρογράφων και μικρογράφοι και ανήκαν στην ίδια Συντεχνία με τους ζωγράφους σε ξύλο και ύφασμα και, σε ορισμένες πόλεις, στην ίδια Συντεχνία ανήκαν και οι γραφείς ή, όπως αποκαλούνταν, "scriveners". Στις παραδοσιακής δομής Συντεχνίες ανήκαν επίσης και οι βαφείς και διακοσμητές οικιών. Καθώς, όμως, οι καλλιτέχνες σχημάτισαν τη δική τους Συντεχνία, ιδιαίτερα στην Ολλανδία, άρχισαν να ισχύουν όλο και περισσότεροι περιορισμοί εγγραφής σε αυτήν.[6] Σε γενικές γραμμές οι Συντεχνίες λάμβαναν τις αποφάσεις επί διαμαχών μεταξύ καλλιτεχνών ή μεταξύ καλλιτεχνών και πελατών.[5] Με αυτό τον τρόπο έλεγχαν την οικονομική σταδιοδρομία ενός ζωγράφου που εργαζόταν σε συγκεκριμένη πόλη, ενώ σε διαφορετικές πόλεις οι καλλιτέχνες ήταν τελείως ανεξάρτητοι και συχνά ανταγωνίζονταν ο ένας τον άλλο.