تجوید
From Wikipedia, the free encyclopedia
تجوید در لغت به معنی تکمیل، تحسین و نیکو گردانیدن است و در اصطلاح به قواعد و دستورهایی گفته میشود که به نیکو خواندن قرآن کمک میکنند. در تجوید به نحوهٔ صحیح ادای حروف از مخارجشان و نیز صفات آوایی هر حرف به تنهایی یا در کنار حروف دیگر پرداخته میشود. از قواعد دیگری که به آن توجه میشود محل وقف و وصل در هنگام خواندن قرآن با توجه به نشانهگذاریها و معنی آیات است.[1]
قرآن با هفت قرائت مشهور خوانده میشود که در میان هفت قرائت مشهور جهان اسلام قرائت حفص از عاصم[2] از فصاحت و اعتبار ویژهای برخوردار است.[3] تجوید را میتوان به دو بخش نظری و عملی تقسیم کرد. تجوید نظری مجموعه قواعد و ضوابطی است که دانشمندان مسلمان برای صحیح خواندن حروف و کلمات قرآن وضع نمودهاند از قبیل بحث مخارج حروف، صفات حروف، تفخیم و ترقیق، ادغام، مدّ و قصر و مانند اینها. تجوید عملی، فن و هنر تلاوت قرآن کریم بر اساس تلفظ صحیح حروف و اصوات، با لهجه فصیح عربی است. این بخش مبتنی بر اداء و استماع است. تجوید از فنونی است که باید از طریق تمرین در قاری ملکه شود.[4]
از چند سده پیش از میلاد در ایران و هند، ادعیه و سرودهای مذهبی را با زمزمه یا آهنگ میخواندند. حقیقت این است که کلمه جاد (ریشه تجوید)، معرب گات است و گاث به معنی خواندن با آهنگ است. تجوید یکی از سختترین علوم عملی است ولی هرکس با تلاش و کوشش میتواند آن را فرا بگیرد و قرائتی نیکو پیدا کند.[5]
در اهمیت علم تجوید در تفسیر آیه «... ورَتِّلِ القُرءانَ تَرتیلا» (سوره مزمل/۷۳٬۴) امام علی گفتهاند که: «الترتیل تجوید الحروف و معرفة الوقوف» یا «حفظ الوقوف و بیان الحروف».[6]