ترابری عمومی
From Wikipedia, the free encyclopedia
ترابری عمومی (به انگلیسی: Public transport یا transit) سامانهای از ترابری برای مسافران به صورت جمعی است که برای عموم جامعه در دسترس است و معمولاً بر پایه یک برنامه زمانی مشخص و در یک مسیر مشخص کار میکند، و برای هر سفر یک هزینه ثابت دریافت میکند.[1][2][3] برخی از نمونههای ترابری عمومی عبارتند از: اتوبوسهای شهری، اتوبوسهای ترولی، تراموا (یا ریل سبک)، مترو، و قایقهای فرابر. ترابری عمومی میانشهری در سلطه شرکتهای هواپیمایی، اتوبوسهای بینشهری و راهآهن میانشهری است. در بسیاری از نقاط جهان شبکههای ریلی تندرو در حال توسعه و گسترش هستند.
بیشتر سامانههای ترابری عمومی در امتداد مسیرهای ثابت با نقاط سوار یا پیاده شدن مشخص و با یک جدول زمانی از پیش تنظیمشده کار میکنند.[4] تاکسیهای اشتراکی (غیر دربست) در بسیاری از نقاط جهان بر اساس تقاضای موجود خدمات ارائه میدهند که ممکن است در جابجایی مسافر با سرویسهای ترابری عمومی رقابت کرده یا مکمل آنها باشند. Paratransit گاهی در مناطق کمتقاضا و برای افرادی که نیاز به خدمات در منزل دارند (برای مثال معلولین)، مورد استفاده قرار میگیرد.[5]
سامانههای ترابری عمومی شهری در آسیا، آمریکای شمالی و اروپا کاملاً باهم متفاوت است. در آسیا، سامانههای ترابری عمومی بیشتر توسط شرکتهای خصوصی و سهامی عام اداره میشود.[6][7] در آمریکای شمالی، مسئولان شهرداری معمولاً عملیات ترانزیت گسترده را انجام میدهند. در اروپا، هر دو شرکتهای دولتی و خصوصی بیشتر سامانههای ترابری گسترده را کنترل میکنند. ترابری عمومی میتواند سود محور بوده و بر اساس مسافت پیموده شده هزینه آن محاسبه و دریافت شود یا اینکه توسط یارانههای دولتی حمایت شده و دارای یک نرخ ثابت باشد. خدمات ترابری عمومی میتوانند به دلیل داشتن شمار مسافر بسیار یا نرخ کرایه بالا کاملاً سودآور باشند، یا میتوانند از درآمد مالیاتی محلی یا ملی یارانه دریافت کنند و تنظیم شوند. در برخی از شهرها و شهرکها سرویسهای کاملاً رایگان نیز وجود دارد.
انجمن بینالمللی ترابری عمومی (UITP) شبکهای بینالمللی برای مقامات و اپراتورهای ترابری عمومی، سیاستگذارها، موسسات علمی و صنعتی تأمین و خدمات ترابری عمومی است.