خلاش
From Wikipedia, the free encyclopedia
خلاش[1] (به انگلیسی: Bog) نوعی تالاب در مناطق پست باتلاقی است. به عبارتی دیگر، خلاش، یک نوع تالاب اسیدی با مواد غذایی و زهکشی ضعیف است که سطح آن را خزه و احتمالاً درختچه و درخت میپوشاند.
خلاش عمدتاً از تجمع مواد پوسیده و بقایای گیاهان که بیشتر مربوط به گیاه خزهٔ پودهزار است به وجود میآید. منشأ ایجاد این گِلها، تودههای خزهای هستند که از خشکی به روی آب شناور شده و به مرور به صورت مواد گیاهی در کف دریاچه تهنشین میگردند و تشکیل خاکی مرطوب را میدهند. خلاشهای باتلاقی حالتی اسفنجی دارند و اکسیژن کمی در خود دارند. انباشت بازماندههای گیاهان در این خاکها ذخیرهای از کربن ایجاد میکند.
خلاشهای باتلاقی در جاهایی به وجود میآیند که آبهای سطح زمین اسیدی بوده و مواد غذایی بسیار اندکی دارند. آب آنها به دلیل وجود تانن در مواد پوسیده، رنگی قهوهای دارد.
خلاشها از نظر تنوع زیستی مهم هستند و برخی گونههای جانوران و گیاهان در این مناطق زندگی میکنند. خاکهای باتلاقی معمولاً با درختچههایی از خلنگیان Ericaceae پوشیده شدهاند که در پوده (تورب) و خزههای پودهزار ریشه دواندهاند. معمولاً رشد گیاهان به دلیل کمبود مواد مغذی و آب و هوای سرد این مناطق کند است.
در فارسی به پهنههایی که خاک باتلاقی دارند خلاب، لَشاب و خفتاب و گیلاب نیز گفتهاند.[2]
آب موجود در باتلاقهای خزهای مواد مغذی بسیار کمی دارد و رنگ آن قهوهای است که این رنگ به دلیل وجود تانن کود گیاهی یا همان زغالسنگ نارس حل شده درون آب است. بهطور کلی کم بودن حاصلخیزی و آب و هوای خنک در این نواحی، رشد گیاهان را کند میکند، ولی فرایند تجزیه حتی کندتر از رشد گیاهان صورت میگیرد که این به دلیل خاک اشباعشدهٔ آنجا است. این زمینهای وسیع که از کود و بقایای گیاهی شکل میگیرند چندین متر عمق دارند.
آن دسته از برکههای خزهای که بدون نمکهای معدنی هستند، برای رشد و بقا به آب و هوای معتدل و مرطوب نیاز دارند. آبی که بر اثر بارندگیها جمع میشود، نبود آبهای روان و فرایند تعریق و تبخیر را جبران میکند. به علاوه بارش باران باید با فواصل منظم در تمامی طول سال به این نواحی برسد تا رطوبت همچنان حفظ شود.