سکههای ساسانی
From Wikipedia, the free encyclopedia
سکههای ساسانی اشاره به سکههایی دارد که در قلمروی شاهنشاهی ساسانی (۶۵۱–۲۲۴ میلادی) ضرب میشد. امپراتوری روم همراه با امپراتوری ساسانی مهمترین دولتهای صادرکننده پول در اواخر دوران باستان بودند. آغاز تاریخ ضرب اولین سکهٔ ساسانی که نام فرمانروایان ساسانی جایگزین نام شاهان دودمان پیشین شد، حدود سال ۲۰۹ میلادی دانسته میشود. این سکهها سند و مدرکهای گرانبهایی از تاریخ و فرهنگ و هنر و دین ایران بهشمار میروند. از نظر تاریخنگاری استفاده از این منابع به مانند بررسی سنگنوشتهها و نقش برجستههای ساسانی بسیاری از مسائل تاریخی را به نظر میآورد. سکههای ساسانی از جنس طلا، نقره، برنز و آلیاژی از قلع و سرب ضرب شدهاند. سکههای طلا را دینار و نقره را درهم میگفتند. شاهنشاهی اشکانی در مدت چهار قرن فرمانروایی تنها به ضرب سکههای نقره اکتفا نمود اما اردشیر بابکان برای رقابت با رومیان و نمایش قدرت سیاسی و اقتصادی، سکههای طلای «دینار» ضرب کرد. وزن این سکههای طلا هم وزن طلای رومی بود. بر روی سکههای ساسانی تصویر شاه دیده میشود که تقریباً همیشه صورت او به سوی راست است. هر شاه دارای تاج مخصوص به خود بود اما بعضی از شاهان چند تاج مختلف داشتند. گاه در سکههای ساسانی نقش شاهنشاه و جانشین او یا تصویر سهگانه شاهنشاه، بانوی بانوان و جانشین شاهنشاه نقش میشد که این ترکیب تنها ویژهٔ سکههای بهرام دوم است. در اوایل دوره، در پشت سکه، آتشدانی تصویر شدهاست که شعلهٔ آتش در آن نمایان است. در دو سوی آتشدان تصویر شاه و ملکه یا شاه و ولیعهد یا شاه و یکی از ایزدان زرتشتی مهر (ایزد ایرانی) و آناهیتا دیده میشود اما در اواسط دورهٔ ساسانی به بعد، دو موبد در دو سوی آتشدان دیده میشوند. تقریباً تمامی سکههای ضربشده بعد از خسرو پرویز، از نظر صورت و لباس و تاج و عناصر پشت سکه بهطور کامل به سکههای خسرو پرویز شباهت دارند. موارد استثنایی معدود، شامل سکههای شیرویه، اردشیر سوم، پوران و قسمتی از سکههای یزدگرد سوم است. اعراب مسلمان پس از فتح ایران، سکههایی به سبک سکههای ساسانی با حاشیهای به خط کوفی، ضرب کردند که به سکههای عرب-ساسانی معروف است.