قریش (سوره)
صد و ششمین سورۀ قرآن با ۴ آیه / From Wikipedia, the free encyclopedia
قریش صد و ششمین سوره قرآن بر اساس ترتیب مصحف عثمانی است که با موضوع یادآوری برخی نعمتهای الهی به قریش و دعوت از آنان به پرستش خدای یگانه، در شهر مکه نازل شدهاست. ایلاف و ایلاف قریش از دیگر نامهای این سوره است. این سوره مشتمل بر پنج آیه است که برخی دو آیهٔ آخر آن را یکی دانسته و در نتیجه تعداد چهار آیه برای آن گزارش کردهاند. تمام قراء و اغلب مفسران این سوره را مکی میدانند. از جهت ترتیب نزول، این سوره طبق نظر محمدهادی معرفت، از قرآن پژوهان شیعه، بر مبنای روایت ابنعباس، بیست و نهمین سورهای است که بر محمد پیامبر اسلام نازل شدهاست.
قریش | |||||
---|---|---|---|---|---|
دستهبندی | مکی | ||||
اطلاعات آماری | |||||
ترتیب در قرآن | ۲۹ | ||||
جزء | ۳۰ | ||||
شمار آیهها | ۴ | ||||
شمار واژهها | ۱۷ | ||||
شمار حرفها | ۹۰ | ||||
متن سوره | |||||
|
|
||||
در این سوره از ایلاف (به معنای همبستگی) قبیله قریش، قبیله مسلط شهر مکه، یاد شدهاست که در سفرهای تجاری قریشیان به سرزمینهای یمن و شام، این همبستگی قویتر میشد. ثبات مکه در واقع مبتنی بر حفظ توازن قدرت میان ائتلافهای رقیب از قبیله قریش بود. مفسران در بیان اینکه چگونه قریش از گرسنگی و ناامنی محفوظ هستند، تفسیرهای متفاوتی متصور شدهاند؛ از جملهٔ این موارد میتوان به امنیت راهها برای تجارت این قبیله اشاره کرد که به سبب بزرگی جایگاه آنها در نزد قبایل عرب، حتی راهزنها، بودهاست. همچنین امنیت شهر مکه در مراجعت قبایل مختلف به این سرزمین از دیگر دلایل این تعبیر یاد شدهاست. در نهایت، خداوند از قریش به جهت این دو نعمت، توقع عبادت خویش را دارد.
مفسران قرآن، در یکی بودن دو سورهٔ قریش و فیل، دچار اختلاف شدهاند و در این بین، گروهی این دو سوره را یک سورهٔ واحد و گروه دیگر این دو را جدای از هم میدانند. بر اساس گزارشی که در منابع اهل سنت موجود است، در قرآنی که ابی بن کعب، از صحابهٔ محمد، پیامبر اسلام، نوشته بود، بین این دو سوره، «بسم الله الرحمن الرحیم» وجود نداشت. با این وجود بر اساس روایتی در منابع سنی، به وجود بسم الله بین این دو سوره در قرآن ابی بن کعب تصریح شدهاست. در میان منابع شیعی نیز طبرسی روایتی مرفوع را از محمدباقر و جعفر صادق، امامان پنجم و ششم شیعه امامیه، گزارش میکند که بر اساس آن دو سوره فیل و قریش یکی هستند. ابن کثیر به نقل از محمد بن جریر طبری و همینطور ابن عاشور -از مفسران اهل سنت- از اجماع مسلمانان در منفصل بودن این دو سوره یاد کردهاند. در این خصوص فتوایی فقهی از جمعی از فقهای شیعه گزارش شدهاست که قرائت دو سوره قریش و فیل به تنهایی در نماز کفایت نخواهد کرد.
پیرامون اختلاف در قرائت سوره نیز، در بین کتابهای تفسیر جز در دو واژهٔ ایلاف و رحلة اختلافی گزارش نشدهاست. برخی واژه «لِإِیلافِ» را به شکل «لِإِلَافِ» قرائت کردهاند. همچنین با وجود قرائت کلمهٔ «رِحْلَةَ» به کسره، ابوالسمال آن را به ضمه خواندهاست. بر اساس روایتی از پیامبر اسلام، کسی که سوره قریش را بخواند به ازای هر یک از کسانی که گرد کعبه طواف کرده یا در آنجا معتکف شدهاند، ده حسنه به او میدهند.