ولز
کشوری در شمال غربی اروپا؛ بخشی از بریتانیا / From Wikipedia, the free encyclopedia
ولز یا وِیلز i/ˈweɪlz/ (به انگلیسی: Wales، تلفظ: وِیْلْز؛ به ولزی: Cymru) کشوری است که بخشی از بریتانیا است. مرکز ولز شهر کاردیف است. ولز در جنوب غربی جزیره بریتانیا واقع است و از سوی شرق با انگلستان هممرز است. ولز در غرب رودخانه سورن (Severn) واقع شده است.
Wales Cymru ولز | |
---|---|
شعار: ولز برای همیشه (Cymru am byth) | |
سرود: سرزمین نیاکان ("Hen Wlad Fy Nhadau") | |
پایتخت | کاردیف ۵۱°۲۹′ شمالی ۳°۱۱′ غربی |
بزرگترین شهر | کاردیف زبان رسمی = انگلیسی، ولزی |
حکومت | مشروطه سلطنتی |
بریتانیا حوزه قضایی انگلستان و ولز چارلز سوم مارک دریکفورد | |
بنیانگذاری | ۱۰۵۶ |
مساحت | |
• کل | ۲۰٬۷۷۹ کیلومتر مربع (۸٬۰۲۳ مایل مربع) (مایل مربع) |
جمعیت | |
• سرشماری | گروههای قومی ((۲۰۱۱))
۹۵٫۶٪ سفید ۲٫۳ درصد آسیایی ۱٪ مخلوط ۰٫۶٪ سیاهپوست ۰٫۵٪ دیگر ۰٫۱٪ ذکر نشده است دین (۲۰۱۹) ۴۸٫۲ درصد مسیحیت ۴۷٫۳٪ بدون دین ۱٫۸٪ اسلام ۲٫۷٪ سایر)) (برآورد ۲۰۲۲ افزایش خنثی ۳٬۲۶۷٬۵۰۱[۷] * سرشماری ۲۰۲۱ افزایش خنثی ۳٬۱۰۷٬۵۰۰[۸] * تراکم 150/km2 (۳۸۸٫۵/ مایل مربع) GVA برآورد ۲۰۲۰ [۱۰]) |
• تراکم | ۱۴۰ بر کیلومتر مربع (۳۶۲٫۶ بر مایل مربع) |
واحد پول | پوند استرلینگ (GBP) |
منطقه زمانی | GMT |
BST | |
پیششماره تلفنی | ۴۴ |
دامنه سطحبالا | .uk |
جمعیت ولز بیش از سه میلیون نفر است که اکثریت مردم آن به زبان انگلیسی صحبت کرده و بخشی در حدود یک پنجم جمعیت آن نیز قادر به تکلم به زبان ولزی هستند.
ولز زبان ویژه خود را دارد که از ریشه سلتی است. در سال ۱۴۸۵ هنری هفتم به عنوان اولین ولزی به پادشاهی انگلستان رسید. در دوران پسر او، هنری هشتم، در سالهای ۱۵۳۵ و ۱۵۴۲، در پی چندین اقدام و قانونگذاری از سوی انگلستان، قوانین ولز در قانونی تحت عنوان «قوانین اتحاد (Acts of Union)» همان قوانین پادشاهی انگلستان شد. از آن زمان به بعد ۲۷ ولزی عضو مجلس انگلستان شدند. در قانونی دیگر مصوب سال ۱۹۶۷، بخشی از قوانین قدیم لغو شد که به موجب آن اساساً ولز دیگر را بهعنوان یک نهاد مجزا از نظر قانونی (اما در داخل بریتانیا) تعریف کرد. پس از این تاریخ نیز دولت و مجلس ولز تلاشهایی برای رسیدن به برخی از وجود قوانین مصوبه قبل از ۱۵۳۵ و ۱۵۴۲ انجام داده است.[1][2][3]
ولزیها از ریشه هندواروپایی و زبان آنها نیز از خانواده هندواروپایی است. نام ولز از واژه ژرمنی والها (Walha) آمده که خود آن نیز احتمالاً از نام قوم سلتی ولکیها (Volcae) گرفته شده است. نام والونی در بلژیک، والاچیا در رومانی و والیس در سوئیس نیز از نام همین قوم گرفته شده است.
گرچه ولز با بقیه بریتانیای کبیر تاریخ مشترک سیاسی و اجتماعی تنگاتنگی دارد اما هویت فرهنگی جداگانهای برای خود حفظ کرده است که بیشتر بر مبنای زبان شکل گرفته است. ولز رسماً دوزبانه است و زبانهای ولزی و انگلیسی در سطحی برابر رسمیت دارند. بیش از ۵۸۰ هزار ولزیزبان در ولز زندگی میکنند که حدود ۲۰ درصد از جمعیت ولز را تشکیل میدهند.
با برگزاری یک همهپرسی در ۱۸ سپتامبر ۱۹۹۷ و رای شهروندان ولز به تشکیل یک مجمع ملی در این منطقه، در سال ۱۹۹۹ تونی بلر از اعطای خودمختاری به ولز حمایت کرد، در یکم ژوئیه ۱۹۹۹ مجمع ملی نیز در ولز گشایش یافت و نخستین حکومت خودگردان ولز پس از ۶۰۰ سال در این ناحیه به وجود آمد. در سال ۲۰۰۰، رودری مورگان به عنوان رئیس مجمع ملی ولز انتخاب شد.
از زمان آغاز به کار مجلس ملی ولز، تمایل برای آموزش زبان ولزی به کودکان این منطقه و احیاء فرهنگ ولزی رو به افزایش بوده است. با این وجود از میان جمعیت ولز تنها یک پنجم جمعیت قادر به تکلم زبان ولز هستند. سطح پایینتر قیمت مسکن و مواد غذایی در ولز، کمهزینهتر بودن تحصیلات دانشگاهی و همچنین رایگان بودن دارو از تفاوتهای میان ولز و انگلستان است.
مذاهب رایج در ولز شاخههای کالوینیست متدیست، کلیسای ولز، انگلیکان و کاتولیک از دین مسیحیت میباشد. واحد پول ولز نیز، پوند استرلینگ با واحد جزء (پنی) نام دارد. ولز در سدههای گذشته وابسته به معادن فلزات و متالورژی و صنایع دیگر بود. از مهمترین صادرات ولز میتوان به ماهی، فراوردههای کشاورزی و دامی اشاره کرد.
از مهمترین شهرهای ولز میتوان سوانزی، نیوپورت، پمبروک، نیگو، کردبستان و ترنگ ، ابریستویت و هالی هد را نام برد. شمال و مرکز ولز را رشتهکوههای کامبرین فراگرفته، بقیهٔ نقاط نیز عموماً تپهای میباشد. بلندترین نقطهٔ ولز، قلهٔ اسنودون با ۱۰۹۰ متر ارتفاع در شمال ولز واقع شده است.
شاهزاده چارلز هنگامی که ۹ ساله بود عنوان شاهزاده ولز به او اعطا شد. دیلان توماس از ادیبان نامدار ولز است.
کاردیف به عنوان مرکز ولز در دهه گذشته شاهد اجرای طرحهای ساختمانی عمدهای بوده که ساختمان جدید مجلس و همچنین یک مرکز خرید مدرن در مرکز شهر، از جمله آنهاست. ساختمان مجلس ملی ولز از جمله ساختمانهایی است که نمای خلیج کاردیف را تغییر داده است.