مقیاسهای بزرگی لرزهای
مقیاسهای اندازهگیری بزرگی زمینلرزه / From Wikipedia, the free encyclopedia
مقیاسهای بزرگی لرزهای برای توصیف قدرت کلّی یا «اندازه» یک زمینلرزه بهکار میروند. زمینلرزه حاصل آزاد شدن انرژی در محل گسیختگیهای پوسته زمین است که خود را بهصورت انواع مختلف امواج لرزهای نشان میدهد. بزرگی زمینلرزه نشاندهنده انرژی لرزهای آزادشده است و معمولاً از طریق اندازهگیری امواج لرزهای ناشی از یک زمینلرزه و ثبت آن بر روی لرزهنگاشت و سپس اندازهگیری ویژگیهای موج لرزهای مانند زمان، جهت، دامنه، بسامد یا مدت آن بهدست میآید.
امروزه مقیاسهای بزرگی لرزهای متعددی برای اندازهگیری بزرگی زمینلرزه وجود دارد. این مقیاسها بر اساس اینکه چه جنبهای از امواج لرزهای را اندازهگیری کنند و نیز چگونگی این اندازهگیری، با هم متفاوت هستند. مقیاس بزرگی ریشتر که در سال ۱۹۳۵ توسط چارلز فرانسیس ریشتر ابداع شد، نخستین مقیاس اندازهگیری بزرگی زمینلرزه بهشمار میرود. بهدلیل مشکلات و ایرادهای موجود در مقیاس ریشتر، سازمان زمینشناسی ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۷۰ مقیاس بزرگی گشتاوری (با نماد M یا MW) را معرفی کرد که در حال حاضر رایجترین مقیاس برای بیان بزرگی زمینلرزه است. بهدلیل دقت بسیار بیشتر مقیاس بزرگی گشتاوری نسبت به مقیاس ریشتر، امروزه بیشتر سازمانهای مسئول در زمینه لرزهشناسی، زمینلرزههای با بزرگی بیشتر از ۴ را با مقیاس بزرگی گشتاوری گزارش میکنند؛ هرچند همچنان بسیاری از رسانهها از آن با عنوان «بزرگی ریشتر» یاد میکنند.
علاوه بر مقیاس بزرگی گشتاوری، مقیاسهای بزرگی لرزهای دیگری نیز ارائه شده که همه آنها بر پایه مقیاس لگاریتمی ریشتر هستند. بهدلیل وجود تفاوت بین زمینلرزهها، اطلاعات موجود و اهدافی که مقیاسهای بزرگی برای آنها استفاده میشود، وجود انواع مختلف مقیاسهای اندازهگیری بزرگی لرزهای ضروری است.
مقیاسهای بزرگی لرزهای با مقیاسهای شدت لرزهای که مقدار تخریب یا شدت لرزش زمین بر اثر یک زمینلرزه در یک مکان معین را طبقهبندی میکنند، متفاوت هستند. مقیاسهای بزرگی لرزهای، انرژی لرزهای آزادشده را اندازهگیری میکنند؛ ولی مقیاسهای شدت لرزهای بر اساس اثرات مشاهدهشده لرزش و میزان و شدت آسیب به انواع سازهها یا عوارض طبیعی هستند.