۲۰۰۱: ادیسه فضایی (فیلم)
فیلمی از استنلی کوبریک / From Wikipedia, the free encyclopedia
۲۰۰۱: ادیسه فضایی[5][6][7] (به انگلیسی: 2001: A Space Odyssey) یک فیلم علمی تخیلی و حماسی[8][9] محصول سال ۱۹۶۸ آمریکا-بریتانیا به کارگردانی و تهیهکنندگی استنلی کوبریک است. فیلمنامه آن توسط کوبریک و آرتور سی کلارک و تا حدودی متأثر از داستان کوتاه کلارک با نام «نگهبان» (به انگلیسی: The Sentinel) نوشته شده است. کلارک همزمان یک رمان با عنوان همین فیلم را نیز نوشت که پس از پخش شدن فیلم آن را پخش کرد. داستان این فیلم در رابطه با چند رویارویی میان بشر و یک تکسنگ (مونولیت) سیاه اسرارآمیز است که ظاهراً در تکامل انسان اثرگذار بوده و در سفر به سیاره مشتری، از سوی یکی از آن مونولیتها، سیگنالی نیز فرستاده میشود.
۲۰۰۱: ادیسه فضایی | |
---|---|
کارگردان | استنلی کوبریک |
تهیهکننده | استنلی کوبریک |
فیلمنامهنویس |
|
بازیگران | |
فیلمبردار | جفری آنسورث |
تدوینگر | ری لاوجوی |
شرکت تولید | استنلی کوبریک پروداکشنز |
توزیعکننده | مترو گلدوین میر |
تاریخهای انتشار | |
مدت زمان | ۱۳۹ دقیقه[2] |
کشور |
|
زبان | انگلیسی |
هزینهٔ فیلم | ۱۰٫۵ میلیون دلار[3] |
فروش گیشه | ۱۴۶ میلیون دلار[4] |
این فیلم در چهار پرده مجزا ساخته شده که در پرده نخست دنیل ریچر نقش «ماهنگر» را ایفا میکند و ویلیام سیلوستر نقش دکتر هیوود آر. فلوید را در پرده دوم ایفا میکند. کیر دوله (در نقش دکتر دیوید بومن) و گری لاکوود (در نقش دکتر فرانک پول) ستارههای پرده سوم فیلم هستند که به عنوان فضانورد سوار بر در سفینهٔ دیسکاوری ۱ هستند و به سیاره مشتری سفر میکنند. در پرده سوم از صدای داگلاس رین نیز به عنوان رایانه علمی هال ۹۰۰۰ که تقریباً کنترل تمام سفینه را در اختیار دارد استفاده شده است. چهارمین و آخرین پردهٔ فیلم مربوط به سفر دیوید بومن به آنسوی بینهایت را دربرمیگیرد. این فیلم توسط شرکت مترو گلدوین میر آمریکا تهیه و توزیع شده و عمدتاً مراحل ساخت آن در انگلستان انجام شده است و از ویژگیهای استودیویی بریتیش امجیام (تابع شرکت امجیام) استفاده شده که از جمله آخرین فیلمهایی بوده که در آن استودیو پیش از بستهشدنش در سال ۱۹۷۰ استفاده شده بود.[10]
این فیلم با همکاری شرکتی که متعلق به استنلی کوبریک بود «استنلی کوبریک پروداکشن» نیز تهیه شده است. کوبریک که فیلمبرداری دو فیلم قبل خود را نیز در انگلستان انجام داده بود تصمیم گرفت که برای ساخت فیلم اودیسه فضایی در آنجا مستقر شود. اگرچه این فیلم یک ماه پیش از انتشارش در ایالات متحده آمریکا، در بریتانیا پخش شده، اما دانشنامه بریتانیکا این فیلم را یک فیلم آمریکایی میداند.[11] منابع دیگر این فیلم را یک محصول آمریکایی، انگلیسی یا مشترکاً ساختهشده توسط هر دو کشور میدانند.[12] از نظر موضوعی این فیلم با موضوعاتی از قبیل تکامل بشر، تکنولوژی، هوش مصنوعی و زندگی بیرون از زمین سر و کار دارد. همچنین فیلم از لحاظ دقت علمی، جلوههای ویژهٔ پیشرو، تصویرسازی مبهم، استفاده از صدا به جای روشهای روایت سنتی و همچنین دیالوگهای مینیمالیست قابل ذکر است. موسیقی فیلم حاصل پیوندی است که کوبریک میان حرکت چرخان ماهواره و رقصندههای والتز ایجاد کرده است که در نهایت منجر به استفاده از قطعه «دانوب آبی» از یوهان اشتراوس دوم[13] و یک پوئم سمفونیک از ریشارد اشتراوس با نام چنین گفت زرتشت (که برای تصویرسازی مفهوم فلسفهٔ ابرانسان در کتاب چنین گفت زرتشت نیچه استفاده شده) است.[14][15]
با وجود اینکه این فیلم در ابتدا واکنشها و نقدهای مختلفی را از سوی تماشاگران و منتقدان دریافت کرد اما کم-کم هواداران خود را بدست آورد و به یکی از پرفروشترین فیلمها تبدیل شد. چند سال پس از پخش اول فیلم، این فیلم ناگهان به عنوان پرفروشترین عرضه تصویری از ۱۹۶۸ به بعد در آمریکای شمالی تبدیل شد. امروزه این فیلم به عنوان یکی از شناختهشدهترین فیلمها در دنیا است و از سوی منتقدین، تماشاگران و فیلمسازان به عنوان یکی از بزرگترین و تاثیرگذارترین فیلمها در طی زمان یاد میشود. در سال ۲۰۰۲ و از سوی مجله فیلم سایت اند ساوند، این فیلم از سوی منتقدین در جایگاه ششم ده فیلم برتر، پس از فیلم داستان توکیو قرار گرفت[16] که در سال ۲۰۱۲ نیز این جایگاه را حفظ کرد و همچنین از نظرسنجی که توسط کارگردانان در این مجله انجام گرفت به عنوان دومین فیلم برتری که در طی زمان ساخته شده انتخاب شد.[17] در نظرسنجی سال ۲۰۲۲ نشریه سایت اند ساوند، این فیلم از نظر منتقدان در جایگاه ششم و از نظر کارگردانها در جایگاه نخست قرار گرفت.[18][19] این فیلم نامزد چهار جایزه اسکار شد که جایزه بهترین جلوههای بصری را بهدستآورد. دنبالهای با نام ۲۰۱۰: سالی که ما ارتباط برقرار کردیم به کارگردانی پیتر هایمز در سال ۱۹۸۴ منتشر شد.