નીલગિરી
From Wikipedia, the free encyclopedia
નીલગિરી (pronounced /ˌjuːkəˈlɪptəs/ (deprecated template)[2]) મર્ટલ કુળ મર્ટસિયાપ્રજાતિના પુષ્પિતવૃક્ષો(અને કેટલીક ઝાડીઓ)ની એક અલગ જાતિછે. આ જાતિના સદસ્ય ઓસ્ટ્રેલિયાના પુષ્પિત વૃક્ષોમાં મુખ્ય છે. નીલગિરી ની 700થી વધુ પ્રજાતિઓમાંથી મોટા ભાગની ઓસ્ટ્રેલિયન મૂળની છે,અને એમાંથી બહુ જ નાની સંખ્યામા ન્યૂ ગિની અને ઇંડોનેશિયાની આસપાસના ક્ષેત્રોઅને સુદૂર ઉત્તરમાં ફિલિપાઇન દ્વીપસમૂહોમાં જોવા મળે છે.[[]] ફક્ત 15 પ્રજાતિઓ ઓસ્ટ્રેલિયાની બહાર જોવા મળે છે ,અને ફક્ત 9 ઓસ્ટ્રેલિયામાં નથી હોતી. નીલગિરી ની પ્રજાતિઓ અમેરિકા,યુરોપ,આફ્રિકા,ભૂમધ્યસાગરીય બેસિન,મધ્ય-પૂર્વ,ચીન અને ભારતીય ઉપમહાદ્વીપ સહિત સમગ્ર ઉષ્ણકટિબંધીય અને ઉપઉષ્ણકટિબંધીય ક્ષેત્રમાં ઉગાડવામાં આવે છે.
નીલગિરી | |
---|---|
Buds, capsules and foliage of E. terticornis | |
વૈજ્ઞાનિક વર્ગીકરણ | |
Kingdom: | Plantae |
(unranked): | Angiosperms |
(unranked): | Eudicots |
(unranked): | Rosids |
Order: | Myrtales |
Family: | Myrtaceae |
Subfamily: | Myrtoideae |
Tribe: | Eucalypteae |
Genus: | ''Eucalyptus'' L'Hér. |
Species | |
About 700; see the List of Eucalyptus species | |
Natural range | |
સમાનાર્થી (વૈજ્ઞાનિક વર્ગીકરણ)/અન્ય નામ | |
Aromadendron Andrews ex Steud. |
નીલગિરી ત્રણ સમાન જાતિઓમાંથી એક છે,જેને સામાન્ય રીતે "યુકેલિપ્ટસ" કહે છે,બીજા છે કોરિંબિયા અને એંગોફોરા . આમાંની કેટલીક પ્રજાતિ,પણ બધી નહીં,ગુંદરના વૃક્ષ તરીકે પણ ઓળખાય છે,કેમકે ઘણી બધી પ્રજાતિઓમાં છાલ ક્યાંકથી તૂટી જતા તેમાંથી પુષ્કળ રાળ(જેમ કે અપરિષ્કૃત ગુંદર) નીકળે છે. તેનુ જાતિગત નામ ગ્રીક શબ્દ ευ(યુ ) પરથી આવ્યું છે,જેનો અર્થ "સારુ" અને καλυπτος(કેલિપ્ટસ ),જેનો અર્થ "આચ્છાદિત" બાહ્યદલપુંજનું ઓપર્ક્યુલમ(ઉપરી સ્તર) થાય છે જે પુષ્પને શરૂઆતમાં ઢાંકે છે[3].
નીલગિરી એ વૈશ્વિક વિકાસ સંશોધકો અને પર્યાવરણવિદોનું ધ્યાન આકર્ષિત કર્યું છે. તે લાકડાનો ત્વરિત વિકાસ પામતો સ્રોત છે,તેના તેલનો ઉપયોગ સફાઇ માટે અને કુદરતી કીટનાશક તરીકે થાય છે,અને ક્યારેક એનો ઉપયોગ કળણોના નિકાલ માટે અને તેનાથી મેલેરિયાના જોખમને ઓછું કરવા થા્ય છે. તેની પ્રાકૃતિક સીમાઓની બહાર,નીલગિરી તેના ગરીબો[4][5]:22 પર લાભદાયક આર્થિક પ્રભાવ માટે વખણાય છે અને તેનુ આક્રમક જલશોષક હોવુ આ બંને[6],તેના કુલ પ્રભાવ પરના વિવાદ તરફ દોરી જાય છે[7].