Մասնակից:Լուսինե Բաբաջանյան/Ավազարկղ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ռիվերինա (անգլ.՝ Riverina /rɪvəˈriːnə/[1]) Նոր հարավային Ուելսի հարավ-արևմտյան մասում գյուղատնտեսական մարզ է: Ռիվերինան ավստրալական այլ մարզերց տարբերվում է հարթ հարավայրերով, տաք կլիմայով և ոռոգման համար նախատեսված առատ ջրային պաշարներով։Այս համադրությունը Ռիվերինային հնարավորություն է տվել դառնալ Ավստրալիայի ամենաարդյունավետ և գյուղատնտեսորն բազմազան տարածքներից մեկը։ Հարավում սահմանակից է Վիկտորիա նահանգին, իսկ արևելքում՝ Մեծ բաժանող տիրույթին, Ռիվերինան ծածկում է Նոր հարավային Ուելսի այն հատվածները, որոնք արևմուտքում միանում են Մյուրեյի և Մուրամբիջի դրենաժային գոտիներում։
Լուսինե Բաբաջանյան/Ավազարկղ | |
Ռիվերինան գաղութացվել է եվրոպացիների կողմից 19-րդ դարի կեսերին որպես հովվական շրջան, որը տավարի միս և բուրդ էր մատակարարում Ավստրալիայի շուկաներին և դրանից դուրս, իսկ մինչ այդ ավելի քան 40,000 տարի այստեղ բնակվել են աբորիգենների խմբեր, ներառյալ Վիրաջուրիների ցեղը։20-րդ դարում Մյուրեյի և Մուրամբիջի հովիտներում հիմնական ոռոգման տարածքների զարգացումը հանգեցրեց այնպիսի մշակաբույսերի ներմուծմանը, ինչպիսիք են բրինձը և գինու խաղողը: Ռիվերինան ամուր մշակութային կապեր ունի Վիկտորիայի հետ, և տարածաշրջանը ավստրալական գաղութների դաշնության հիմնական խթանի աղբյուրն էր:
Բնակչության և սպասարկման հիմնական կենտրոնները Ռիվերինայում ներառում են Վագգա Վագգա, Լիտոն, Գրիֆիթ և Ալբերի քաղաքները։ Վագգա Վագգան Չարլզ Ստուրտի համալսարանի և Ավստրալիայի պաշտպանության ուժերի երկու հիմնական հաստատությունների տունն է: Լա Տրոուբ համալսարանն ունի համալսարանական տարածք Ալբերի-Վոդոնգա քաղաքում, որը գտնվում է Վոդոնգա նահանգի սահմանից այն կողմ՝ Վիկտորիա նահանգում:,
Աշխարհագրություն
Պետական մարմիններ և այլ մարմիններ
Ռիվերինա շրջանի սահմանագծումը տարբերվում է ըստ պետական գործակալության կամ մարմնի: Ընդհանուր պաշտոնական սահմանները ներառում են Ավստրալիայի վիճակագրության բյուրոյի վիճակագրական տարածքի 4-րդ մակարդակի Ռիվերինա շրջանը[2], Ավստրալիայի ընտրական հանձնաժողովի Դաշնային ընտրական սահմանը, որը կոչվում է Ռիվերինա[3], բնական ռեսուրսների կառավարման շրջաններ Ռիվերինա շրջանը[4], Տարածաշրջանային զարգացման Ավստրալիայի Ռիվերինա շրջանը[5] և միջանկյալ կենսաաշխարհագրական տարածաշրջանայինացում Ավստրալիայի Ռիվերինա շրջանի համար:[6]
Ընդհանուր օգտագործում
Ընդհանուր օգտագործման մեջ Ռիվերինան ընդհանուր առմամբ ներառում է Նոր Հարավային Ուելսի գյուղատնտեսական և հովվական տարածքները, Մեծ բաժանարար լեռնաշղթայի արևմուտքը և ձյունածածկ Մյուրեյ և Մուրամբիջի գետերի դրենաժային ավազանը:[7] Ռիվերինայից այն կողմ հյուսիսային սահմանը որոշվում է Լաչլան գետի ջրհավաք ավազանի կողմից և կոչվում է Կենտրոնական Արևմուտք: Մյուրեյի երկայնքով դեպի հարավ, Ռիվերինան սահմանակից է Վիկտորիա նահանգին։ Մյուրեյի և Մուրամբիջի միախառնումից դեպի արևմուտք սկիզբ է առնում ավելի չոր Հեռավոր Արևմուտք շրջանը:
Ընդհանուր առմամբ, Ռիվերինան ալյուվիալ հարթավայր է, որը ձևավորվել է 30,000-ից մինչև 15,000 տարի առաջ Մեծ բաժանարար լեռնաշղթայից առուներով տեղափոխված նստվածքներից:[8] Տարածքը ներառում է գլորվող բլուրներ դեպի արևելք, բայց այնուհետև դառնում է ավելի հարթ դեպի արևմուտք, որտեղ այդ հարթավայրի մեծ մասը հասնում է ծովի մակարդակից 200 մետրից քիչ (660 ոտնաչափ) բարձրության: Արևմտյան Ռիվերինան հիմնականում բաղկացած է ոչ առանձնահատուկ աղի թփուտներից:
Հողատարածք և հիդրոլոգիա
Ռիվերինայի երկրաբանությունը ներառում է մի քանի տափաստաններ և նստվածքային ավազաններ: Ենթադրվում է, որ արևմտյան Ռիվերինան Բալլարատ և Բենդիգո երկրաբանական գոտու շարունակությունն է, մինչդեռ արևելյան հատվածները գտնվում են Լաչլանի ծալովի գոտու արևմտյան հատվածների տակ: Ռիվերինան կարող է ընդունել մի քանի հանքային հանքավայրեր, այդ թվում՝ ածուխ, նավթ, ածխի կարի մեթան, գիպս, օրոգեն ոսկի, Կոբար ոճի բազմամետաղային համակարգեր, ծանր հանքային ավազներ և, հնարավոր է, ադամանդներ այս ծալովի գոտու ապարներում և ավազաններում:[9][10] Ռիվերինայի հողերը հիմնականում ավազոտ են գետի ջրանցքների երկայնքով, ավելի աղի մոխրագույն և շագանակագույն կավերով, որոնք հայտնաբերվում են ջրհեղեղի պարագծի հազվադեպ ողողվող տարածքներում: Երբ Մուրամբիջն հոսում է հոսանքն ի վար, ջուրն ու հողը դառնում են ավելի աղի:
Գիվերինան ցամաքեցվում է մեծ Մյուրեյ-Դարլինգ ավազանով: Գետերը և առուները Գիվերինայում հիմնականում հոսում են արևելքից արևմուտք: Ինչպես նաև Մյուրեյը, Մուրումբիջիը և Լախլանը, մյուս հոսքերը ներառում են Բիլաբոնգ Քրիքը և Էդվարդ գետը, որը Մյուրեյի առվակն է: Այս հոսանքների միջոցով տեղափոխվող ջրի մեծ մասը շեղվում է: 2001–2002 թվականներին Մյուրեյի և Մուրամբիջի ջրահոսքի 52%-ը շեղվել է, որից 77%-ն օգտագործվել է ոռոգման համար։[11]
Կլիմա
Օդերեւութաբանության բյուրոն Ռիվերինան դասակարգում է Տաք Չոր Գոտի (ավելի սառը ձմեռներով) կլիմայական գոտու։ Այս գոտու վայրերը կարող են շատ շոգ լինել ամառային ամիսներին, մինչդեռ ձմռանը գիշերները կարող են համեմատաբար ցուրտ լինել:[12] Միջին օրական առավելագույն ջերմաստիճանը Ռիվերինայում տատանվում է հունվարին 31,0 °C (87,8 °F) և Վագգա Վագգայում[13] հուլիսին 12,4 °C (54,3 °F) մինչև 33,2 °C (91,8 °F) հունվարին և 14,8 °C (58,6): °F) հուլիսին Հիլստոնում[14]։ Կյոպենի կլիմայական դասակարգման համաձայն՝ տարածաշրջանը հիմնականում ընկնում է շոգ-ամառային միջերկրածովյան կլիմայական (Csa) գոտում[15][16] թեև շրջանի հարավ-արևմուտքում գտնվող տարածքները ունեն կիսաչորային (BSk) կլիմա, իսկ արևելքում գտնվողները ունեն խոնավ մերձարևադարձային կլիմա։ (Cfa) կլիմա, թեև դեռևս միջերկրածովյան կլիմայի միտումներով, երբ խոսքը վերաբերում է տեղումների օրինաչափությանը:
Ռիվերինայում անձրևների մակարդակը սովորաբար ցածր է, իսկ միջին տարեկան տեղումները տարածաշրջանի մեծ մասում կազմում են 250–500 միլիմետր (9,8–19,7 ին), արևելյան ծայրամասում հասնելով մինչև 500–800 մմ (20–31 դյույմ): Քանի որ տարածաշրջանը գտնվում է Մեծ բաժանարար լեռնաշղթայի հակառակ կողմում, ձմռանն անձրևներն ավելի հաճախակի են, հարավային Ռիվերինայի (Օլբերիի շրջակայքում) տարածքներում ամենաթաց ձմեռներն են, մինչդեռ հյուսիսում տեղումների օրինաչափությունները բավականին համահունչ են ամբողջ տարվա ընթացքում[17]: Կորոուայում, Ռիվերինայի հարավ-արևելքում, տարեկան տեղումների միջին քանակը կազմում է 539,4 միլիմետր[18], մինչդեռ Հայում միջին տարեկան տեղումները կազմում են 367,2 միլիմետր (14,5 դյույմ)[19]: 2006 թվականին երբևէ գրանցված ամենացածր տեղումների հետևանքով երաշտ տեսան այնպիսի քաղաքներ, ինչպիսիք են Լոքհարթը, Տարկուտտան և Նարանդերան[20]:
Ռիվերինայի կենսատարածաշրջան
Ռիվերինայի սահմանների դասակարգման եղանակներից մեկը Ավստրալիայի միջանկյալ կենսաաշխարհագրական տարածաշրջանայինացումն է, որը սահմանում է կենսատարածաշրջանը որպես 9,704,469 հեկտար (23,980,270 ակր) տարածք, կենսաաշխարհագրական ենթաշրջաններով, որոնք ընդգրկում են Լաչլան, Մուրումբիջի, Վիկտորիա Ռիվերինա, Մյուրրեյ Ֆարվերինա,Ռոբինվեյլ Փլեյն և Մյուրրեյ Սքրոլ Բելթ շրջաններից յուրաքանչյուրը[21]:
Նոր Հարավային Ուելսի այգիների և վայրի բնության ծառայությունը Նոր Հարավային Ուելսը բաժանել է 17 տարբեր կենսաշրջանների: Բիորեգիոնները բավականին մեծ տարածքներ են, որոնք գրավում են երկրաֆիզիկական օրինաչափություն, որը կապված է կենդանական և բուսական աշխարհի էկոհամակարգերի հետ: Ռիվերինայի բիոռեգիոնը հողատարածք է, որը ներառում է Ռիվերինայի ավելի մեծ տարածքի մի մասը, բայց նաև տարածվում է մինչև Վիկտորիա: Այն սահմանվել է Նոր Հարավային Ուելսի զբոսայգիների և վայրի բնության ծառայության կողմից որպես Այվանհոյից Մյուրեյ Դարլինգի դեպրեսիայի կենսատարածաշրջանից հարավ մինչև Բենդիգո, և Նարանդերայից արևելքում մինչև Բալրանալդ արևմուտքում: Կենսոլորտի 74,03%-ը գտնվում է Նոր Հարավային Ուելսում, մնացածը՝ Վիկտորիայում։[22]
Մեկ այլ քարտեզագրման ժամանակ Վայրի բնության համաշխարհային հիմնադրամը այս տարածքը դարձրել է ավելի մեծ Հարավարևելյան Ավստրալիայի բարեխառն սավաննա էկոշրջանի մի մասը, որն ընդգրկում է Նոր Հարավային Ուելսի արևմտյան հարթավայրերը:[23]
Տարածաշրջանի գետային ջրանցքները Կարմիր Գամ գետը (Eucalyptus camaldulensis) և Կուբա գետը (Acacia stenophylla) մատակարարում են համայնքներին: Մոտակա ավելի բարձր տարածքները ներառում են Սև Արկղի (Eucalyptus largiflorens) անտառային տարածքները և աղի դիմացկուն խոտը, աղի թփուտներ և երիցուկի թավուտներ: Դեղին Արկղը (Eucalyptus melliodora) և Մոխրագույն Արկղը (Eucalyptus microcarpa) հայտնվում են Կիպրոսի Սոճու (Callitris glaucophylla) հետ միասին այն տարածքներում, որոնք հազվադեպ են ենթարկվում ջրհեղեղների: Գետերից հեռու տարածքը հաճախ բաղկացած է ծառազուրկ հարթավայրերից, որոնք բաղկացած են աղի թփուտների (Atriplex) տարբեր տեսակներից, բամբակյա թփերից (Maireana aphylla) և Դանթոնիայի և Ավստրոստիպայի հայրենի խոտհարքների տեսակներից:
Կենսաշրջանի անտառների էնդեմիկ նշանակալից կաթնասունները ներառում են թռչնատեսակների տարբեր տեսակներ, ինչպիսիք են՝ Քաղցրակեր Լեմուրները (Petaurus breviceps), Փետրապոչ Լեմուրները (Acrobates pygmaeus) և Թռչող սկյուռները (Petaurus norfolcensis), ինչպես նաև Կոալաները (Phascolaract-ի լայն տեսականի),որի բնակավայրը Ռիվերինայի խոնավ տարածքներում է, ներառյալ բազմաթիվ չվող տեսակներ: Ներկայացված տեսակների մրցակցությունը և մաքրման, արածեցման և արոտավայրերի բարելավման ազդեցությունը հանգեցրել են տարածքում բնիկ բուսական և կենդանական աշխարհի բազմազանության նվազմանը:[24]