Glataði málstaðurinn
From Wikipedia, the free encyclopedia
Hinn glataði málstaður suðurríkjanna (enska: Lost Cause of the Confederacy eða bara Lost Cause) er bandarísk skýringarsögn sem byggir á gervisagnfræði[1][2] og afneitunarstefnu.[3][4][5] Sögnin gengur út á að málstaður Suðurríkjasambandsins í bandaríska þrælastríðinu hafi verið göfugur, réttlátur og hafi ekki snúist um þrælahald.[6][7] Meginatriði skýringarsagnarinnar birtust fyrst árið 1866 og hún hefur enn töluverð áhrif á kynþáttahyggju, kynhlutverk og trúarleg viðhörf í suðurríkjum Bandaríkjanna.[8][9] Sagnfræðingar hafa afsannað marga þætti í söguskýringu glataða málstaðarins.
Auk þess að þurfa að vinna nauðungarvinnu og fá ekki að yfirgefa þrælahældarana sættu þrælar í Bandaríkjunum oft kynferðisofbeldi og nauðgunum, fengu ekki að mennta sig og var gjarnan refsað með hýðingu og öðrum líkamlegum refsingum. Fjölskyldum þræla var oft skipt upp þegar einn eða fleiri fjölskyldumeðlimir voru seldir. Í slíkum tilvikum sáust þessir fjölskyldumeðlimir yfirleitt aldrei framar.[10] Talsmenn glataða málstaðarins hundsa þennan veruleika og halda því fram að þrælahald í Bandaríkjunum hafi fyrst og fremst verið af hinu góða. Þá hafna þeir því að deilan um þrælahald hafi verið meginorsök þrælastríðsins.[11] Þeir halda því fram að stríðið hafi fyrst og fremst verið frelsisbarátta suðurríkjanna á móti ofríki alríkisstjórnarinnar í Washington og hafi snúist um vernd suðræna landbúnaðarhagkerfisins á móti árásargirni norðurríkjanna.[12][13][14] Talsmenn skýringarsagnarinnar halda því fram að sigur sambandssinna í stríðinu hafi verið vegna meiri mannfjölda og sterkari iðnkjarna þeirra en að suðurríkjamenn hafi þó verið réttsýnni og kænni hermenn en andstæðingar þeirra.[11] Langflestir nútímasagnfræðingar hafna þessum skýringum og leggja áherslu á að meginorsök stríðsins hafi verið þrælahald.[15][16][17]
Hugmyndin um glataða málstaðinn var mjög útbreidd í kringum aldamót 19. og 20. aldar, þegar talsmenn hennar reistu fjölda minnismerkja til heiðurs gömlum hermönnum Suðurríkjasambandsins sem voru þá farnir að deyja hver af öðrum. Skýringarsögnin náði aftur mikilli útbreiðslu á tíma réttindahreyfingarinnar á sjötta og sjöunda áratugi 20. aldar, þegar hún varð hluti af mótspyrnu suðurríkjamanna gegn auknum stuðningi við kynþáttajafnrétti í Bandaríkjunum. Stofnanir sem studdu kenninguna um glataða málstaðinn létu reisa fjölda minnismerkja og rituðu sagnfræðibækur til að halda á lofti „réttri“ frásögn af þrælastríðinu. Þannig var tryggt að hvítir suðurríkjamenn myndu áfram styðja stefnur sem tryggðu yfirráð hvítra, meðal annars Jim Crow-lögin.[8][18] Hugmyndir um yfirburði hvíta mannsins eru lykilatriði í hugmyndafræði glataða málstaðarins.[18]