დიმიტრი ყიფიანი
From Wikipedia, the free encyclopedia
დიმიტრი ივანეს ძე ყიფიანი (დ. 14 (26) აპრილი, 1811/1814[შენიშვნა 1][1] მერეთი, გორის მაზრა — გ. 24 ოქტომბერი (5 ნოემბერი), 1887, სტავროპოლი, რუსეთის იმპერია) — ქართველი სახელმწიფო და საზოგადო მოღვაწე, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. ტფილისის გუბერნიის თავადაზნაურობის წინამძღოლი 1864-1870 წლებში, სამეგრელოს მთავრის ქონება-მამულის მეურვე, ტფილისის ქალაქის თავი 1875-1879 წლებში, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების თავმჯდომარე 1879-1882 წლებში, ქუთაისის გუბერნიის თავადაზნაურობის წინამძღოლი 1885-1886 წლებში. საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ შერაცხულია წმინდანად (2007).
ვიკიპედიის რედაქტორების გადაწყვეტილებით, სტატიას „დიმიტრი ყიფიანი“ მინიჭებული აქვს რჩეული სტატიის სტატუსი. დიმიტრი ყიფიანი ვიკიპედიის საუკეთესო სტატიების სიაშია. |
სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ ყიფიანი. |
დიმიტრი ყიფიანი | |
ქუთაისის გუბერნიის თავადაზნაურობის წინამძღოლი | |
---|---|
თანამდებობაზე ყოფნის დრო | |
24 მაისი, 1885 – 1886 | |
მონარქი | ალექსანდრე III |
წინამორბედი | ნესტორ წერეთელი |
მემკვიდრე | ალმასხან ნიჟარაძე |
თანამდებობაზე ყოფნის დრო | |
15 მაისი, 1879 – 1882 | |
წინამორბედი | თანამდებობა დაარსდა |
მემკვიდრე | ივანე ბაგრატიონ-მუხრანელი |
თანამდებობაზე ყოფნის დრო | |
1875 – 1879 | |
მონარქი | ალექსანდრე II |
წინამორბედი | იასონ თუმანოვი |
მემკვიდრე | ალექსანდრე მატინოვი |
თანამდებობაზე ყოფნის დრო | |
1864 – 1870 | |
მონარქი | ალექსანდრე II |
წინამორბედი | ალექსანდრე ორბელიანი |
მემკვიდრე | რევაზ ანდრონიკაშვილი |
დაბადებული | 26 აპრილი, 1811 მერეთი |
გარდაცვლილი | 5 ნოემბერი, 1887 (73 წლის) სტავროპოლი |
მოქალაქეობა | რუსეთის იმპერია |
ეროვნება | ქართველი |
მამა | ქოჩო (ივანე) ყიფიანი |
დედა | ბარბარე ფურცელაძე |
მეუღლე | ნინო ჭილაშვილი |
შვილები | ნიკოლოზ ყიფიანი კონსტანტინე ყიფიანი ელენე ყიფიანი |
პროფესია | სახელმწიფო და საზოგადო მოღვაწე, პუბლიცისტი, ლიტერატორი, მთარგმნელი |
რელიგია | მართლმადიდებელი |
ხელმოწერა |
დიმიტრი ყიფიანი იყო თბილისის კეთილშობილთა სასწავლებლის მოსწავლე (1830) და შემდგომ გიმნაზიად გადაკეთებული სასწავლებლის გეოგრაფიის, არითმეტიკის, ქართულისა და რუსული ენის, სუფთად წერის მასწავლებელი. 1832 წლის შეთქმულებაში მონაწილეობის გამო გადასახლებული იყო ვოლოგდაში, სადაც გუბერნატორის კანცელარიაში მუშაობდა. აქედან დაიწყო მისი სახელმწიფო მოხელეობის კარიერაც. იგი 1837 წელს საქართველოში დაბრუნდა და სახელმწიფო და საზოგადოებრივ საქმიანოაბში აქტიურად ჩაერთო.
1837-1864 წლებში იყო მთავარმართლებლის კანცელარიის თანამშრომელი სხვადასხვა მაღალ თანამდებობაზე. იგი, აგრეთვე, იყო მეფისნაცვლის საბჭოს წევრი, აქტიურად მონაწილეობდა ბატონყმობის გაუქმების მომზადებაში. 1886 წელს ტფილისის სასულიერო სემინარიის რექტორის ჩუდეცკის მკვლელობასთან დაკავშირებით საქართველოს ეგზარქოსმა პავლემ (ლებედევი) ქართველი ერი დაწყევლა. წყევლის საპასუხოდ ყიფიანმა მას საქართველოს დატოვება მოსთხოვა. ამის გამო ის თანამდებობიდან გადააყენეს და იმავე წელს სტავროპოლში გადაასახლეს, სადაც იმპერატორის აგენტებმა მოკლეს.
დიმიტრი ყიფიანი ლიტერატურილი მიმართულებითაც აქტიურად მუშაობდა. 1841 წელს თარგმნა შექსპირის „რომეო და ჯულიეტა“, რუსულ ენაზე თარგმნა გიორგი ერისთავის „გაყრა“. 1857-იდან თანამშრომლობდა „ცისკარში“. აქვე დაიბეჭდა ჟანლისის, ოქტავ ფელიეს, მოლიერის, შექსპირის, პიერ ბომარშესა და სხვების თხზულებათა თარგმანები, 1882 წელს სანქტ-პეტერბურგში გამოაქვეყნა „ახალი ქართული გრამატიკა“. დიმიტრი ყიფიანი წერდა საისტორიო ჟანრის თხზულებებსაც. ის იყო XIX საუკუნის საქართველოს ერთ-ერთი ყველაზე ავტორიტეტული ფიგურა, რომელიც ხელმძღვანელობდა რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში მყოფი საქართველოს მოსახლეობის ეროვნული იდენტობის შენარჩუნებისთვის წამოწყებულ საქმეებს, რაც შემდგომში ცალკეულ ინსტიტუციებად ჩამოყალიბდა.