Махатхир Мұхамед
Малайзия Саясаткері / From Wikipedia, the free encyclopedia
Махатхир бин Мұхамед (малайша Mahathir bin Mohamad [maˈhɑ.ðe bin moˈhɑ.mat̚]; 10 шілде 1925, Британдық Малайя Алор-Сетарда[2]) — малайзиялық мемлекеттік және саяси қайраткер, Малайзияның төртінші премьер-министрі болды. Ол бұл лауазымда 1981-ден 2003 жылға дейін, яғни 22 жыл болып Малайзияның ең ұзақ басқарған премьер-министрі, Азияның тақта ең ұзақ отырған көшбасшыларының бірі болған адам. Билікте отырып ол Малайзияны лезде модернизациялануын, индивидуализмге қарсы “Азиялық құндылықтарды” үндеуін іске асырды. Тун Махатхир өзінің батыс пен дамыған елдерге деген сын көзқарасымен белгілі болған, 2018 жылы және 2020 жылы ол Малайзияның премьер-министрі болып қайта сайланды, алайда 2018 жылдың мамыр айында өтетін сайлауда жеңіске жеткен «Үміт» оппозициялық альянсынан.
Махатхир бин Мұхамед малайша Mahathir bin Mohamad
| ||||
Махатхир 2019 жыл | ||||
Лауазымы | ||||
---|---|---|---|---|
| ||||
10 мамыр 2018 жыл — 1 наурыз 2020 жыл[1] | ||||
Монарх | V Мұхаммед Назрин Мұизұддин Шах Абдулла | |||
Ізашары | Наджиб Разак | |||
Ізбасары | Мұхиддин Яссин | |||
16 шілде 1981 жыл — 31 қазан 2003 жыл | ||||
Монарх | Ахмад Шах Ескендір Азлан Шах Джафар Салахуддин Сирахуддин | |||
Ізашары | Хусейн Онн | |||
Ізбасары | Абдулла Ахмад Бадави | |||
| ||||
20 ақпан 2003 жыл — 31 қазан 2003 жыл | ||||
Ізашары | Табо Мбеки | |||
Ізбасары | Абдулла Ахмад Бадави | |||
| ||||
5 наурыз 1976 жыл — 16 шілде 1981 жыл | ||||
Премьер-Министр | Хусейн Онн | |||
Монарх | Яхья Петра Ахмад Шах | |||
Ізашары | Хусейн Онн | |||
Ізбасары | Мұса Хитам | |||
| ||||
5 маусым 2001 жыл — 31 қазан 2003 жыл | ||||
Монарх | Салахуддин Сирахуддин | |||
Ізашары | Даим Зайнуддин | |||
Ізбасары | Абдулла Ахмад Бадави | |||
7 қыркүйек 1998 жыл — 7 қаңтар 1999 жыл | ||||
Монарх | Джафар | |||
Ізашары | Әнуәр Ибрагим | |||
Ізбасары | Даим Зайнуддин | |||
| ||||
7 қыркүйек 1998 жыл — 7 қаңтар 1999 жыл | ||||
Монарх | Ескендір Азлан Шах Джафар | |||
Ізашары | Мұса Хитам | |||
Ізбасары | Абдулла Ахмад Бадави | |||
| ||||
18 шілде 1981 жыл — 6 мамыр 1986 жыл | ||||
Монарх | Аһмад Шах Ескендір | |||
Ізашары | ӘБдел Таиб Махмұд | |||
Ізбасары | Абдулла Аһмад Бадави | |||
Өмірбаяны | ||||
Партиясы | Біріккен малай ұлттық ұйымы Малайзия жеріндегі ұлдардың Біріккен партиясы | |||
Білімі | Малайя Университеті | |||
Ғылыми дәрежесі | Медицина ғылымының докторы | |||
Мамандығы | Доғдыр | |||
Дүниеге келуі | 10 шілде 1925 (1925-07-10) (98 жас) Британдық Малайя Алор-Сетар | |||
Әкесі | Мұхамед Ескендір | |||
Жұбайы | Сити Хасма Мұхамед Әли | |||
Балалары | Марина Махатхир, Мохзани Махатхир және Мухрат Махатхир | |||
Сайты | [BIN MOHAMAD] | |||
Қолтаңбасы | ||||
Марапаттары | ||||
Махатхир бин Мұхамед Ортаққорда | ||||
өңдеу |
Алор Сетарда туылған және өскен Кедах Махатхир мектепті үздік бітіріп, дәрігерге айналды. 1964 ж. Парламентке кіргенге дейін УМНО-да белсенді болды. Ол орнынан айырылып, премьер-министр Тунку Абдул Рахманмен бірге УМНО-дан шығарылады. Абдул Рахманның отставкаға кетуіне байланысты Махатхир БМҰҰ мен Парламентке қайта кірді және Министрлер кабинетіне көтерілді[3]. 1976 жылы ол премьер-министрдің орынбасарына көтеріліп, 1981 жылы өзінің бұрынғы басшысы Хуссейн Онннің отставкасынан кейін премьер-министр ретінде ант берді.
Қызметінен кеткен соң, Махатхир өзінің қол астындағы мұрагері Абдулла Ахмад Бадави мен кейіннен Наджиб Разактың қатал сыншысы болды. 2016 жылы Махатхир 1Malaysia Development Berhad жанжалына қарамастан, премьер-министр Наджибтің әрекеттерін қолдағаны үшін БМҰҰ-дан шықты. Сол жылы Малайзияның Біріккен байырғы партиясы саяси партия ретінде ресми тіркеуден өтті, оның төрағасы Махатхир болды. 2018 жылы Махатхир Антар Ибрагимді кешіру және науқан сәтті болған жағдайда оған рөл беру жоспарында 2018 жылғы жалпы сайлауға Пакатан Харапан коалициясы премьер-министріне кандидат болып жарияланды. 2018 жылғы сайлауда Пакатан Харапанның шешуші жеңісінен кейін Махатхир премьер-министр болып ант берді. Ол Барисан Насионал (БН) коалициясын (немесе оның алдындағы Альянс партиясы) ұсынбаған алғашқы премьер-министр, сонымен қатар екі түрлі партиядан және қатарынан емес мерзімде қызмет еткен алғашқы премьер болды. 2020 жылы отставкаға кеткен кезде ол қазіргі уақытта қызмет етіп келе жатқан ең қарт мемлекет басшысы болды.