Бютеулюк ич продукт
From Wikipedia, the free encyclopedia
Бютеулюк ич продукт (ингил. gross domestic product), къысхартылыуу — БИП (ингил. GDP) — джылны ичинде, бир къралны территориясында, чыгъарыуну факторларыны миллет иелигине къарамай, экономиканы бютеу санагъатларында саулай ахыр (туура хайырланыргъа хазыр) товарла бла къуллукъланы сауда багъасыды. Бу ангылам биринчи кере 1934 джыл Саймон Кузнец бла теджелгенди.
- номинал (ингил. nominal GDP) (абсолют) — санауну бара тургъан джыллны багъаларында белгиленеди.
- керти (ингил. real GDP) (инфляциягъа эс бёлюнюб) — ал джылны, неда башха тамал джылны багъаларында белгиленеди. Керти БИП-де, БИП-ни ёсюую багъаланы ёсюйлерине тюл, чыгъарыуну ёсюуюне байланады.
- номина БИП-ни керти БИП-ге илишкисине БИП-ни дефлятору дейдиле.
- эсебдеги БИП — мадарла толу хайырланмагъан БИП-ди — бу БИП экономиканы кертиликде мадарлары къалай хайырланнганын кёргюзеди.
- потенциал БИП — мадарланы толу хайырланнган БИП-ди. Бу БИП экономиканы потенциал мадарларыны кёргюзеди. Экономиканы потенциал мадарлары, керти мадарларындан эсе кёб болуучандыла.
Къралны БИП-и миллет валютада кёргюзтюледи, керек болса биржа курс бла тышкърал валютагъа кёчюрюледи.