राजस्थान
From Wikipedia, the free encyclopedia
राजस्थान (उर्दू:سکستان انڈیا) भारतको उत्तर-पश्चिममा एक प्रान्त हो। यो भारतको एउटा ठूलो प्रान्त हो जसको क्षेत्रफल १३२,१५० मी² वा ३४२,२६९ किमी² छ। यस प्रान्तको ठूलो भू भागमा थार मरुस्थलको फैलाव छ।राजस्थानलाई "राजाहरूको भूमि" को रूपमा चिनिन्छ। [१] क्षेत्रफलको आधारमा भारत गणराज्यको सबभन्दा ठुलो राज्य, राजस्थान, भारतको उत्तर पश्चिममा स्थित छ। जयपुर यस राज्यको राजधानी एवं राज्यको सबभन्दा ठुलो शहर हो।
राजस्थान | |
---|---|
राजस्थान राज्य | |
नामकरण: राजाहरू को भूमि | |
आदर्श वाक्य(हरू): सत्यमेव जयते (Truth alone triumphs) | |
निर्देशाङ्क: २६.६°N ७३.८°E / 26.6; 73.8 | |
देश | भारत |
क्षेत्र | North India |
पहिले | Rajputana Agency |
स्थापना | 30 March 1949 |
राजधानी र सबै भन्दा ठुलो सहर | Jaipur |
जिल्ला | 50 (10 divisions)[1] |
सरकार | |
• अङ्ग | राजस्थान सरकार |
• राज्यपाल | Kalraj Mishra[2] |
• मुख्यमन्त्री | Bhajan Lal Sharma (BJP) |
• उपमुख्यमन्त्री | Diya Kumari (BJP) Prem Chand Bairwa (BJP) |
राज्य व्यवस्थापिका | Unicameral |
• विधान सभा | Rajasthan Legislative Assembly (200 seats) |
राष्ट्रिय संसद | भारतीय संसद |
• राज्य सभा | 10 seats |
• लोक सभा | 25 seats |
उच्च अदालत | Rajasthan High Court |
क्षेत्रफल | |
• जम्मा | ३४२,२३९ किमी२ (१३२१३९ वर्ग माइल) |
• क्रम | 1st |
आयामहरू | |
• लम्बाइ | ८२६ किलोमिटर (५१३ माइल) |
• चौडाइ | ८६९ किलोमिटर (५४० माइल) |
उन्नतांश | २२५ मिटर (७३८ फिट) |
उच्चतम उचाई | १,७२२ मिटर (५६५० फिट) |
न्यूनतम उचाई (Bhim block) | १०० मिटर (३०० फिट) |
जनसङ्ख्या (2011)[5] | |
• जम्मा | वृद्धि ६८,५४८,४३७ |
• क्रम | 7th |
• घनत्व | २००/किमी२ (५००/वर्ग माइल) |
• सहरी | २४.८७% |
• ग्रामीण | ७५.१३% |
वासिन्दा | Rajasthani |
भाषा | |
• आधिकारिक | हिन्दी[6] |
• अतिरिक्त अधिकारी | अङ्ग्रेजी[6] |
• आधिकारिक लिपि | देवनागरी लिपि |
कुल ग्राहस्थ उत्पादन [7][not specific enough toverify] | |
• कुल (2022–23) | ₹१४.१३ लाख करोड (युएस$२०० बिलियन) |
• श्रेणी | 7th |
• प्रतिव्यक्ति | ₹१५६,१४९ (युएस$२,२००) (22nd) |
समय क्षेत्र | युटिसी+०५:३० (भारतीय मानक समय) |
आइएसओ ३१६६ सङ्केत | IN-RJ |
सवारी दर्ता | RJ |
मानव विकास सूचकांक (2018) | 0.629 Medium[8] (22nd) |
साक्षरता दर (2011) | 66.11%[9] (33rd) |
लिङ्ग अनुपात (2021) | 1009♀/1000 ♂[10] (30th) |
वेबसाइट | rajasthan |
राजस्थानका प्रतीकहरू | |
चरा | Godawan |
फूल | Rohida |
स्तनपायी | Camel and Chinkara[11] |
रुख | Khejri |
राज्य राजमार्ग | |
राजस्थानको राज्य राजमार्ग RJ SH1 -RJ SH138 | |
भारतीय राज्य प्रतीकहरूको सूची | |
विश्वको सबभन्दा पुरानो पर्वत शृङ्खला, अरावली शृङ्खला, बाट नै सुरु भएको राजस्थानको एकमात्र हिल स्टेशन, माउण्ट आबू, दिलवाडा मन्दिरको निम्ति प्रसिद्ध छ र जैन धर्मावलम्बिहरूको पवित्र तीर्थस्थलहरु मध्ये एक हो।विश्व प्रसिद्ध केवलादेव राष्ट्रिय उद्यान पूर्वी राजस्थानको एक विश्व विरासत स्थल [२], आफ्नो पक्षी जीवनको निम्ति चिनिने, भरतपुर नजिक स्थित रहेको छ। यस ठाउँमा दुइवटा राष्ट्रिय टाइगर रिजर्व, रणथंभौर र सरिस्का टाइगर रिजर्व, एवं भगवान श्री खाटू श्यामजीलाई समर्पित एक प्रसिद्ध मन्दिर,खाटू, पनि रहेको छ।