ਭਾਰਤੀ ਗਣਰਾਜ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ (1947-ਵਰਤਮਾਨ)
From Wikipedia, the free encyclopedia
ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਉਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ 15 ਅਗਸਤ 1947 ਨੂੰ ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਧੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਜੋ 1858 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਨੇ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਇੱਕ ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਏਕੀਕਰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ 1947 ਵਿੱਚ ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਆਧਾਰ ਤੇ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ
ਗਿਆ-ਭਾਰਤ, ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਾਲਾ, ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਾਲਾ।[1] ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਅਤੇ ਪੂਰਬ ਦੇ ਮੁਸਲਿਮ ਬਹੁ-ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਦੁਆਰਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਡੋਮੀਨੀਅਨ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਵੰਡ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ 10 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਤਬਾਦਲਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 10 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਨੇਤਾ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ, ਪਰ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੁੜੇ ਨੇਤਾ, ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਕੋਈ ਅਹੁਦਾ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। 1950 ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਏ ਗਏ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਸੰਘੀ ਅਤੇ ਰਾਜ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਇੱਕ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਰਾਜ ਬਣਾਇਆ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲੋਕਤੰਤਰ ਕਾਇਮ ਹੈ।
ਦੇਸ਼ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਹਿੰਸਾ, ਨਕਸਲਵਾਦ, ਅੱਤਵਾਦ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਵੱਖਵਾਦੀ ਵਿਦਰੋਹ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੀਨ ਦੇ ਨਾਲ ਅਣਸੁਲਝੇ ਖੇਤਰੀ ਵਿਵਾਦ ਹਨ ਜੋ 1962 ਅਤੇ 1967 ਵਿੱਚ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਵਧੇ, ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 1947, 1965, 1971 ਅਤੇ 1999 ਵਿੱਚ ਯੁੱਧ ਹੋਇਆ। ਭਾਰਤ ਸ਼ੀਤ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਨਿਰਪੱਖ ਸੀ, ਅਤੇ ਗੈਰ-ਗਠਜੋੜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੇਤਾ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਨੇ 1971 ਤੋਂ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਨਾਲ ਢਿੱਲਾ ਗਠਜੋੜ ਬਣਾਇਆ, ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਰੀਪਬਲਿਕ ਆਫ ਚੀਨ ਨਾਲ ਗੱਠਜੋੜ ਸੀ।
ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣੂ-ਹਥਿਆਰ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ 1974 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਪਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1998 ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਹੋਰ ਪਰੀਖਣ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। 1950 ਤੋਂ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ-ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ। ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿਆਪਕ ਨਿਯਮ, ਸੁਰੱਖਿਆਵਾਦ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਮਾਲਕੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਆਪਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ। 1991 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਨੇ ਡਿਰਿਜਿਜ਼ਮ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਣ ਵਾਲੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਸੰਘਰਸ਼ਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਗਣਰਾਜ ਇੱਕ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ G20 ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਜੋਂ ਉਭਰਿਆ ਹੈ।[2] ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਇਸਦੀ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਵਧਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ, ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵੀ ਮਹਾਂਸ਼ਕਤੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3][4]