Wydawnictwo podziemne
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drugi obieg wydawniczy (również obieg niezależny) – istniejący w Polsce od połowy lat 70. obieg niecenzurowanych publikacji[1][2].
|
Ten artykuł od 2024-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Były to publikacje bezdebitowe, czyli bez dopuszczenia do rozpowszechniania przez stosowny urząd (w Polsce do 1989 był to Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk), niejednokrotnie ignorujące prawo autorskie. Bywały wydawane w nakładach od kilkunastu kopii do kilku, a nawet kilkudziesięciu tysięcy egzemplarzy przez nielegalne („podziemne”) wydawnictwa lub przez osoby prywatne. W Polsce niektóre z takich nielegalnych instytucji po roku 1989 przekształciły się w normalnie prosperujące instytucje wydawnicze (np. „NOWA”).
W ZSRR takie publikacje nosiły nazwę „samizdat”[uwaga 1]. Termin ten pochodzi z lat czterdziestych, kiedy to poeta Nikołaj Głazkow użył go dla nazwania rozpowszechnianych w formie maszynopisów zbiorów swoich poezji. Nazwa „samizdat” została powszechnie przyjęta dla określenia wydawnictw podziemnych w publikacjach anglojęzycznych, gdy pod tym właśnie tytułem została w Nowym Jorku zorganizowana wystawa sztuki dysydenckiej.
Wydawnictwami podziemnymi nazywany jest także funkcjonujący w Polsce latach 80. trzeci obieg.