Historia fizyki
dzieje nauk fizycznych / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Historia fizyki?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Historia fizyki – część historii nauki obejmująca fizykę; historia astronomii, czasem zaliczanej do fizyki, ma osobny artykuł, choć poniższy wspomina o podstawowych odkryciach astrofizycznych.
Zaczątki tej dyscypliny można umieszczać w prehistorii – istniała wtedy astronomia, która była źródłem odkryć w fizyce, a w czasach nowożytnych zaczęła być uznawana za jej dział. Początki fizyki rozumianej ściśle (wąsko) można umieścić w starożytnej Grecji, gdzie zbudowano podstawy mechaniki, akustyki, magnetyzmu i optyki; ostatnie dwie dziedziny można wiązać z wydzieloną później fizyką materii skondensowanej. Badania te rozwinięto w średniowieczu (na Dalekim Wschodzie, (Chiny, Indie), na Bliskim Wschodzie (Imperium Bizantyjskie, kraje islamskie) i ówczesnej Europie. W wieku XVII Izaak Newton stworzył pierwszą teorię fizyczną i odpowiedni aparat matematyczny. Nastąpiła rewolucja naukowa, która bardzo przyspieszyła rozwój fizyki, od tego czasu nieprzerwany. Oprócz kontynuacji dotychczasowych dziedzin pojawiły się też nowe jak termodynamika, a w XIX wieku zalążki fizyki molekularnej i atomowej. W wieku XX te dwie dziedziny nabrały samodzielności, teoretycznych podstaw w postaci fizyki kwantowej oraz pojawiły się badania subatomowe – jąder i cząstek elementarnych. Z drugiej strony wiek XX przyniósł też fizyczne metody w kosmologii – spójne, ścisłe i sprawdzalne modele całości obserwowalnego Wszechświata. Było to możliwe dzięki stworzeniu teorii względności – dzieło Alberta Einsteina poprawiło modele mechaniki i ciążenia opracowane przez Isaaca Newtona w wieku XVII. W trzecim tysiącleciu naszej ery fizyka rozwija się na swoich wszystkich frontach.
Rozwój fizyki jest sprzężony z rozwojem innych nauk oraz techniki. Fizyka nowożytna umożliwiła rozwój budownictwa, inżynierii mechanicznej (maszynoznawstwa) i balistyki oraz stworzenie nowych technologii jak aeronautyka, astronautyka, fotografia, fonografia, elektrotechnika, telekomunikacja, energetyka, radiotechnika, elektronika i właściwa, oparta na niej informatyka, początkowo rozwijana właśnie na potrzeby obliczeń w fizyce. Z dorobku fizyków skorzystały też medycyna, wszystkie inne nauki przyrodnicze oraz niektóre społeczne:
- astronomia została zrewolucjonizowana przez teleskopię, spektroskopię i stała się obserwacyjną częścią astrofizyki;
- meteorologia i klimatologia zostały dziedzinami fizyki atmosfery, a sejsmologia – inną dziedziną geofizyki;
- fizyka atomowo-molekularna stała się fundamentem chemii, wyjaśniając wiele z jej wcześniejszych wyników;
- mikroskopia i badania biofizyczne, np. budowy makromolekuł, zrewolucjonizowały nauki o życiu – odkrycie struktury DNA było przełomem w genetyce;
- z osiągnięć fizyki jak datowanie izotopowe skorzystały też geologia, archeologia i kryminalistyka (technika śledcza);
- ekonomia skorzystała z metod mechaniki statystycznej – tak powstała ekonofizyka.
Rozwój fizyki decydował o wynikach wojen – II wojna światowa została ostatecznie rozstrzygnięta użyciem broni jądrowej przez USA w Japonii. Wpływy fizyki sięgają też filozofii, debat światopoglądowych, sztuki i popkultury. Z drugiej strony postępy fizyki nie byłyby możliwe bez użycia coraz nowszych urządzeń ani metod matematycznych, a w genezie niektórych koncepcji – jak zasada Macha – odgrywają rolę inspiracje filozoficzne.
Od czasów nowożytnych liczba fizyków, ich publikacji, czasopism badawczych i stowarzyszeń rośnie o rzędy wielkości, a udział w tym procesie objął większość świata. Od XVIII wieku ustanowiono dziesiątki nagród naukowych, w tym niektóre specjalnie dla fizyków, jak Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki czy Medal Newtona.