Portret Isabelli d’Este
rysunek Leonarda da Vinci, / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Portret Isabelli d’Este – rysunek włoskiego artysty Leonarda da Vinci, przedstawiający markizę Mantui Isabellę d’Este.
Autor | |
---|---|
Rodzaj | |
Data powstania |
1499 lub 1500 |
Medium | |
Wymiary |
63 × 46 cm |
Miejsce przechowywania | |
Miejscowość | |
Lokalizacja |
Rysunek powstał podczas wizyty Leonarda w Mantui ok. 1499[1][2] lub na początku 1500 roku, gdzie spotkał się z Isabellą d’Este[3]. Markiza Mantui zleciła u Leonarda namalowanie własnego portretu[4]. Szkic został narysowany czarną kredą, żółtym pastelem, sangwiną i węglem[5][2]. Ze względu na duże rozmiary mógł być kartonem przygotowawczym do obrazu. Na konturze postaci widnieją nakłucia, które umożliwiały przeniesienie go na inną powierzchnię. Przedstawia on markizę od pasa w górę. Widoczny jest kontrast pomiędzy powabem Isabelli a profilem ukazującym zawziętość[6]. Skrzyżowane dłonie są podobne do dłoni na portrecie Mona Lisy[7]. Szkic jest pozbawiony dodatków[8]. Na rysunku nie ma miejsca dla prawego ramienia markizy[9]. Ramię i piersi przedstawiono w uproszczony sposób. Zdaniem Martina Kempa dolna część rysunku została na przestrzeni lat znacznie przerobiona i zniszczona[10]. Prawdopodobnie rysunek ucięto u dołu[6].
Wymiary szkicu wynoszą 63 na 46 cm[2].
Portrety Leonarda da Vinci są ukazane en face lub w ujęciu trzy czwarte. Ta metoda prezentowania postaci umożliwiała uzyskanie wrażenia ruchu[11]. Na życzenie Isabelli d’Este szkic narysowano w sposób klasyczny, z pełnego profilu, by uwydatnić jej pewność siebie, arystokratyczne pochodzenie oraz wywołać efekt wewnętrznego opanowania[11][7][8][12]. Portret wzorowano na archaicznym portrecie numizmatycznym[13]. Według amerykańskiego biografa Waltera Isaacsona sposób namalowania portretu mógł być jednym z powodów, dla których Leonardo da Vinci nie podjął się realizacji namalowania obrazu[14]. Zdaniem brytyjskiego historyka Charlesa Nicholla Leonardo rozpoczął pracę nad obrazem[15].
Rysunek powstał w dwóch egzemplarzach. Oryginał pozostał w Mantui, kopię Leonardo da Vinci zabrał do Florencji. Oryginał krótko znajdował się w posiadaniu Isabelli d’Este i jej męża Franciszka II Gonzagi[4]. Franciszkowi II tak bardzo nie podobał się rysunek, że po pewnym czasie przekazał go bliżej nieznanej osobie[16][17]. Kopię widział jeden z przyjaciół Leonarda, który po jakimś czasie napisał list do Isabelli d’Este, w którym wychwalał talent Leonarda. Następnie markiza Mantui zwróciła się do swego przedstawiciela we Florencji z zadaniem zdobycia kopii rysunku, który miał być przesłany do Mantui[17].
W liście z 14 maja 1504 roku Isabella d’Este zrezygnowała z własnego portretu i poprosiła Leonarda da Vinci o namalowanie portretu dwunastoletniego Jezusa Chrystusa, dyskutującego w świątyni[18][19]. Ostatecznie Leonardo nie namalował dla markizy Mantui żadnego obrazu[20]. Po śmierci Leonarda Isabella d’Este otrzymała jedno z jego dzieł[21].
W Luwrze znajduje się portret Isabelli d’Este. Jest to prawdopodobnie druga wersja rysunku[11]. W Christ Church w Oksfordzie znajduje się anonimowa szesnastowieczna kopia rysunku[5].
Rysunek jest porównywany z medalem Giana Cristofora Romano z 1498 roku[13].