![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Quincunx_by_Stanislaw_Orzechowski.jpg/640px-Quincunx_by_Stanislaw_Orzechowski.jpg&w=640&q=50)
Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej na cynku wystawiony
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej na cynku wystawiony – dwuczęściowy dialog polityczny Stanisława Orzechowskiego, wydany w 1564 w Krakowie w Drukarni Łazarzowej.
![]() Grafika przedstawiająca tytułowy Quincunx | |
Autor | |
---|---|
Typ utworu | |
Wydanie oryginalne | |
Miejsce wydania | |
Język | |
Data wydania | |
Wydawca |
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Quincunx_Polonia.jpg/640px-Quincunx_Polonia.jpg)
Pełny tytuł utworu to: Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej na cynku wystawiony, przez Stanisława Orzechowskiego Okszyca z przemyskiej ziemi, i za kolędę posłom koronnym do Warszawy na nowe lato roku pańskiego 1564 posłany.
Tytułowy Quincunx (Cynek) to u Orzechowskiego wzór geometryczny (pokrewny kwinkunksowi) złożony z elementów wpisanych w kwadrat i jednego nad nim. Cztery kąty kwadratu to wiara, kapłan, ołtarz i król, zaś wierzchołkiem jest Kościół. Układ ten symbolizuje proponowany przez Orzechowskiego teokratyczny ustrój Polski. Zdaniem autora to katolicyzm stworzył polską państwowość, zaś nierozerwalny związek Kościoła z Królestwem jest fundamentem istnienia Polski. W czasach rozkwitu ruchu egzekucyjnego Orzechowski proponował, by to wiara katolicka i Kościół były czynnikami mogącymi ograniczyć nadmierną władzę królewską.
Orzechowski rozróżnia pojęcia „Królestwo” i „Rzeczpospolita”. Całość figury tworzy Królestwo składające się z pięciu elementów, z których dominujący jest Kościół, zaś wiara, kapłan, ołtarz i król są równorzędne. Król i szlachta tworzą Rzeczpospolitą, czyli wolny związek oparty na prawach, których królowi nie wolno przekraczać. Szlachcic powinien stawać w pospolitym ruszeniu, płacić podymne, nie ma jednak innych zobowiązań wobec króla[1].
Quincunx ma formę dialogu toczonego między Ewangelikiem, Papieżnikiem i samym Orzechowskim. Utwór, chociaż pisany w języku polskim, wykorzystuje reguły retoryczne zaczerpnięte od Cycerona. W książce tej pojawiła się też po raz pierwszy podobizna Polonii, czyli kobiety będącej personifikacją Polski[2].