Wikipedysta:Emilkova/brudnopis
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Szpiedzy atomowi (ang. Atomic spies) - termin odnoszący się do różnych ludzi w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Kanadzie, uważanych za szpiegów, nielegalnie przekazujących informacje Związkowi Radzieckiemu o produkcji i projekcie broni jądrowej podczas II wojny światowej i we wczesnym etapie zimnej wojny. Przedmiotem dyskusji nadal jest, jakie informacje zostały przekazane, czy którakolwiek osób z listy je przekazała oraz, w niektórych przypadkach, które oświadczenia i zeznania, pierwotnie przyjęte jako wiarygodne, zostały w późniejszych latach uznane za sfabrykowane. Ich praca stanowi najbardziej znany publicznie i najlepiej udokumentowany przypadek szpiegostwa nuklearnego w historii broni jądrowej. Wśród badaczy jądrowych narodził się ruch, walczący o ujawnienie tych informacji dla społeczności naukowców, ale został on stanowczo stłumiony przez rząd amerykański. Nie została jeszcze do końca zbadana obecna sprawa jawnego dzielenia się technologią nuklearną z Iranem, Libią i Koreą Północną oraz prawdopodobnie innymi reżimami ze strony Abdula Qadeera Khana, naukowca pakistańskiego, uważanego za bohatera narodowego z powodu jego roli w konstrukcji pakistańskiego arsenału jądrowego. Otwartą kwestią zostaje również, czy termin "szpieg atomowy" będzie stosowany w odniesieniu do szpiegów działających poza okresem zimnej wojny, takich jak Khan czy Amerykanin argentyńskiego pochodzenia, Leonardo Mascheroni.
Przedmiotem sporu jest również, czy informacje szpiegowskie znacząco wpłynęły na szybkość rozwoju radzieckiego projektu broni jądrowej. Podczas gdy niektóre informacje, takie jak wysoce techniczne informacje teoretyczne, podane przez Klausa Fuchsa, mogłyby być uważane za niewątpliwie pomocne w rozwoju broni jądrowej, sposób, w który władze projektu broni radzieckiej, Igor Kurchatov i Ławrientij Beria, w rzeczywistości ich używali, doprowadził późniejszych naukowców do wątpliwości co do ich roli w przyspieszeniu tego rozwoju. Według tej opinii, Kurchatov i Beria używali tych informacji głównie jako sposób na zahamowanie pracy ich własnych naukowców i nie dzielili się nimi swobodnie, nie ufając zarówno własnym naukowcom, jak i informacjom szpiegowskim. Późniejsze badania naukowe wykazały, że decydującym hamulcem rozwoju radzieckiego nie były problemy z projektem broni, ale, tak jak w Projekcie Manhattan, trudności w zdobyciu materiałów rozszczepialnych, zwłaszcza odkąd Związek Radziecki nie miał odkrytych złóż uranu, kiedy rozpoczął swój program (w przeciwieństwie do Stanów Zjednoczonych).
Potwierdzenie pracy szpiegowskiej przyszło z projektu Venona, który przechwycał i odszyfrowywał zakodowane raporty inteligencji radzieckiej, wysłane podczas i po II wojnie światowej. Dostarczały one wskazówek co do tożsamości kilku szpiegów w laboratorium w Los Alamos i innych miejscach - niektórzy z nich jednak nigdy nie zostali zidentyfikowani. Niektóre z tych informacji były dostępne, ale nieużyteczne w sądzie z przyczyn zachowania tajemnicy w czasie rozpraw w latach 50. Również zapisy z archiwów radzieckich, które zostały na krótko otwarte dla badaczy po upadku Związku Radzieckiego, zawierały więcej informacji na temat niektórych szpiegów.