Wikipedysta:Mpn/brudnopis/B086
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Pallad – pierwiastek chemiczny o symbolu Pd i liczbie atomowej 46. Rzadki metal o srebrnobiałym połysku, odkryty w 1803 przez Wollastona, nosi nazwę po asteroidzie 2 Pallas, nazwanej z kolei po przydomku greckiej bogini Ateny. Pallad, platyna, rod,, ruten, iryd i osm tworzą grupę pierwiastków nazywanych po angielsku grupą platyny (platinum group metals, PGM). Dzielą one podobne własności chemiczne, pallad ma z nich najniższą temperaturę topnienia i jest najmniej gęsty.
Ponad połowa zasobów palladu i jego kongeneru platyny służą w reaktorach katalitycznych, przekształcających aż 90% szkodliwych gazów z silników samochodowych (węglowodory, tlenek węgla, dwutlenek azotu) w mniej szkodliwe substancje (azot, dwutlenek węgla, para wodna). Pallad wykorzystuje się także w elektronice, stomatologii, medycynie, oczyszczaniu wodoru, chemii, oczyszczaniu wód gruntowych i w biżuterii. Stanowi kluczowy element ogniw paliwowych, w których reakcja wodoru i tlenu wytwarza elektryczność, ciepło i wodę.
Rudy palladu i innych PGM stanowią rzadkość. Najrozleglejsze złoża znaleziono w pasie norytów Bushveld Igneous Complex pokrywającym Transvaal Basin w Afryce Południowej, Stillwater Complex w amerykańskiej Montanie, Sudbury Basin i Thunder Bay District w kanadyjskim Ontario, Norylsk w Federacji Rosyjskiej. Palladu dostarcza też recykling, zwłaszcza złomowanych reaktorów katalitycznych. Liczne zastosowania i ograniczone zasoby czynią pallad przedmiotem zainteresowania istotnych inwestycji.