Кэбээйи улууһа
From Wikipedia, the free encyclopedia
Кэбээйи улууһа — Саха Өрөспүүбүлүкэтин улууһа. Киинэ — Сангаар бөһүөлэгэ. Төрүттэммит күнэ-дьыла — 1937 сыл муус устар 20 күнэ. Сирин иэнэ — 107,8 тыһ. кв.км.
Улуус | |
Кэбээйи улууһа Кобяйский улус | |
Гиэрбэтэ | |
Дойду | Арассыыйа Арассыыйа |
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ Саха Өрөспүүбүлүкэтэ | |
Улуус киинэ | Сангаар |
Иһигэр киирэллэр | 13 олохтоох тэриллии |
Улуус баһылыга | Спиридонов Игнатий Николаевич |
Олохтоммут күнэ-дьыла | 1937, муус устар 20 |
Иэнэ | 107,8 тыһ. км² |
Олохтоох дьонун ахсаана | 13 541 киһи (2007) |
Кэм зоната | MSK+6 (UTC+9, сайын UTC+10) |
Официальнай ситим-сир |
Дьокуускайга диэри ырааҕа: сиринэн — 334 км; уунан — 322 км; салгынынан — 240 км. 2002 с. биэрэпис көрдөрөрүнэн, олохтоохторун ахсаана: 14178 киһи. Ол иһигэр үөс сиригэр 4,8; тыаларыгар — 9,4 тыһ. киһи олорор. Национальнай састааба: сахалар — 9209 киһи (64,95%); нууччалар — 3425 киһи (24,16%), эбээннэр — 809 киһи (5,71%); украиннар - 235 киһи(1,66%); эбэҥкилэр — 64 киһи (0,45%); атыттар — 436 киһи (3,07%).
Нэһилиэнньэтэ 1989 с. — 29,4 тыһ. киһи эбитэ, 2007 с. - 13541 киһи.
Улуус Республика киин өттүгэр тайаан сытар. Ньуура — дэхси да, хайалаах да сирдээх. Ол курдук хоту уонна хотугулуу илин өттүгэр Дьааҥы сис хайалара бааллар. Тохсунньу ыйга орто температура хайалаах өттүгэр -36 кыраадыстан хотоол сиригэр -40 кыраадыска диэри тымныы, от ыйыгар +10...+18 кыраадыс сылаас. Сыл устата илин өттүгэр 200-250 мм, оттон хайалаах өттүгэр 500-600 мм тиийэ сөҥүү түһэр. Улахан өрүстэрэ — Өлүөнэ уонна Бүлүү. Элбэх улахан күөллээх, олОртон саамай улаханнара — эмис соботунан аатырар Ньидьили. Улууска кыһыл, үрүҥ көмүс, сибиньиэс, сыыҥка, газ, таас уонна бороҥ чох саппаастара, тутуу матырыйааллара бааллар.
Кэбээйи сиригэр-уотугар 13 муниципальнай тэриллии баар.
Улууска чоҕу уонна гаһы туһаҕа таһаарыы барар. Тыа сирин үлэһиттэрэ таба, ынах, сылгы, килиэккэлээх кыыл иитиитинэн дьарыктаналлар. Тыа сирин хаһаайыстыбатыгар туһаныллар сир кээмэйэ 59,2 га.