Америка Холбоһуктаах Штааттара
федерал конституция өрөспүүбүлүкэтэ / From Wikipedia, the free encyclopedia
Америка Холбоһуктаах Штаттара (ааҥл. United States of America, кылгатан United States, U.S., USA эбэтэр America), кылгатан АХШ эбэтэр Америка, диэн федерал конституция өрөспүүбүлүкэтэ, биэс уон штаттан (илтэн) уонна биир федерал эргинтэн турар. Дойду улахан өттө (48 штат уонна киин эргин Уашиҥтон) Хоту Америкаҕа сытар, Чуумпу уонна Атлантик океаннар икки ардыларыгар, кирбиилэhэр Канаадалыын хоту уонна Мексикалыын соҕуруу. Аляска штата континент хотугулуу арҕаатыгар баар, кинилиин кирбиилэhэллэр Канаада илин уонна Арассыыйа арҕаа, Бериҥ силбэhиитин нөҥүө. Хауайи штата Чуумпу океан ортотугар баар архипелаг. Онтон ураты дойду Чуумпу океаҥҥа уонна Кариб байҕалыгар хас да бас билэр сирдэрдээх уонна арыылардаах.
Америка Холбоһуктаах Штаттара United States of America |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Ыҥырыыта: In God We Trust (official) E Pluribus Unum (From Many, One; Latin, traditional) |
||||||
Өрөгөй ырыата: "The Star-Spangled Banner" |
||||||
Киин куората | Уашиҥтон | |||||
Largest city | Нью Йорк | |||||
Ил тыла | Федерал таhымҥа суох | |||||
Дойду тыла | Ааҥл тыла | |||||
Олохтоохтор ааттара | Американнар | |||||
Дьаhалтата | Конституция Федеральнай Президент Өрөспүүбүлүкэтэ | |||||
- | Президент | Joe Biden (Д) | ||||
- | Вице-президент | Kamala Harris (Д) | ||||
- | Speaker of the House | Нэнси Пелози (Д) | ||||
- | Бас сууттааччы | Дьон Робертс | ||||
Тутулуга суох буолуу Холбоhуктаах Хоруоллуктан | ||||||
- | Декларация | От ыйын 4, 1776 | ||||
- | Ылыныы | Балаҕан ыйын 3, 1783 | ||||
- | Конституция | Бэс ыйын 21, 1788 | ||||
Иэнэ | ||||||
- | Бүтүн | 9 826 630 km² (3rd/4th3) 3 794 066 sq mi |
||||
- | Уу (%) | 6.76 | ||||
Олохтоохторо | ||||||
- | 2000 census | 281,421,906 | ||||
- | Олохтоох чиҥэ | 31/km² (180th) 80/sq mi |
||||
БИО (АКП) | 2007 estimate | |||||
- | Total | $13.543 trillion (1st) | ||||
- | Per capita | $43,444 (4th) | ||||
БИО (номинал) | 2007 estimate | |||||
- | Total | $13.794 trillion (1st) | ||||
- | Per capita | $43,594 (11th) | ||||
Дьини (2006) | 47.0 | |||||
КСИ (2016) | 0.920 (high) (10th) | |||||
Валюта | АХШ доллара ($) (USD "$" ) |
|||||
Кэм зоната | (UTC-5 to -10) | |||||
- | Сайыҥҥы кэм | (UTC-4 to -10) | ||||
Ил домен | .us .gov .mil .edu | |||||
Телефон кода | +1 |
Иэнэ 9.83 млн км² (аан дойдуга улаханынан үһүс) уонна олохтоохторун ахсаана 306 млн (аан дойдуга улаханынан үһүс). Холбоhуктаах Штаттар аан дойду биир ордук элбэх араас омуктардаах уонна култууралардаах дойдута буолар, бу өр кэмнээх улахан, билигин да бара турар, иммиграция түмүгэ. АХШ экономиката аан дойдуга бастыҥ, ол курдук 2008 сыллааҕы БИО $14.3 триллион буолбут (аан дойдутааҕы БИО 23% уонна АКП 21%).