හරේම්
From Wikipedia, the free encyclopedia
හරේම්' (පර්සියානු: حرمسرا හරම්සරා, අරාබි: حَرِيمٌ හරීම්, "පූජනීයත්වය නොබිඳිය හැකි ස්ථානයක්; හරේම්; පවුලේ කාන්තා සාමාජිකයින්")[1] යනු මුස්ලිම් පවුලක නිවසේ කාන්තාවන් සඳහා වෙන් කර ඇති ගෘහස්ථ අවකාශයන් වෙත යොමු වේ[2][3][4][5]. හරේමයක පුරුෂයෙකුගේ බිරිඳ හෝ භාර්යාවන්, ඔවුන්ගේ පූර්ව යොවුන් වියට පත් පිරිමි දරුවන්, අවිවාහක දියණියන්, ගෘහ සේවිකාවන් සහ අනෙකුත් අවිවාහක කාන්තා ඥාතීන් සිටිය හැක. අතීතයේ අන්තඃපුරවල, වහල්භාවයට පත් කාන්තාවන් වූ උපභාර්යාවන් ද නවාතැන් ගන්නා ලදී. පෙර කාලවලදී සමහර හරේම් ආරක්ෂා කළේ එනුක් වරු විසින් සහ පිරිමින් ලෙස ඔවුන්ට පමනක් ඇතුලට යාමට අවසර දී ඇත. හරේමයේ ව්යුහය සහ ඒකාධිකාරයේ හෝ බහු විවාහයේ ප්රමාණය පවුලේ පෞරුෂත්වය, සමාජ-ආර්ථික තත්ත්වය සහ ප්රාදේශීය සිරිත් විරිත් මත පදනම්ව වෙනස් වේ.[3] අනෙකුත් මධ්යධරණී සහ මැද පෙරදිග ශිෂ්ටාචාරවල, විශේෂයෙන්ම රාජකීය සහ ඉහළ පන්තික පවුල්[4] අතර සමාන ආයතන බහුලව දක්නට ලැබෙන අතර, මෙම පදය සමහර විට වෙනත් සන්දර්භයන්හිදී භාවිතා වේ[6].
කාන්තාවන් සඳහා අධ්යාපනය සහ ආර්ථික අවස්ථා ඉහළ යාම මෙන්ම බටහිර බලපෑම් හේතුවෙන් ආයතනය නවීන යුගයේ තියුනු පරිහානියකට මුහුණ දී ඇතත්, ග්රාමීය ඇෆ්ගනිස්ථානය සහ ගතානුගතික රාජ්යයන් වැනි ලෝකයේ සමහර ප්රදේශවල කාන්තාවන් හුදකලා කිරීම තවමත් ක්රියාත්මක වේ. බටහිර ලෝකයේ පෙරදිගවාදී මනඃකල්පිත සංකල්ප හරේමයේ ලිංගිකව යටපත් කිරීමේ සැඟවුණු ලෝකයක් වන අතර එහිදී බොහෝ කාන්තාවන් යෝජිත ඉරියව්වලින් සැරිසරන බොහෝ සිතුවම්, වේදිකා නිෂ්පාදන, චිත්රපට සහ සාහිත්ය කෘතිවලට බලපෑම් කර ඇත.[3][4]
16 වැනි ශත වර්ෂය දක්වා දිවෙන සමහර පෙර යුරෝපීය පුනරුද සිතුවම් ඔටෝමාන් අන්තඃපුරයේ කාන්තාවන් තත්ත්වය සහ දේශපාලන වැදගත්කමක් ඇති පුද්ගලයන් ලෙස නිරූපණය කරයි. ඉස්ලාමීය ඉතිහාසයේ බොහෝ කාල පරිච්ඡේදවලදී, අන්තරයේ කාන්තාවන් ඔටෝමාන් අධිරාජ්යයේ කාන්තා සුල්තාන් රාජ්යය වැනි විවිධ දේශපාලන බලයන් ක්රියාත්මක කළහ.