İsveç
Kuzey Avrupa ya da diğer adıyla İskandinavya yarımadasında yer alan bir ülke / From Wikipedia, the free encyclopedia
İsveç (İsveççe: Sverige) veya resmî adıyla İsveç Krallığı (Konungariket Sverige), Kuzey Avrupa'daki İskandinavya yarımadasında yer alan bir ülkedir.[5] Ülkenin sınır komşuları batı ve kuzeyden Norveç, doğudan ise Finlandiya'dır.[5] İsveç bunun dışında güneyinde yer alan Öresund Köprüsü ile Danimarka'ya bağlıdır.[5]
İsveç | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Başkent ve en büyük şehir | Stockholm 59°21′K 18°4′D | ||||||||||||||
Resmî dil(ler) | İsveççe | ||||||||||||||
Tanınan bölgesel dil(ler) | Fince, Meänkieli, Laponca, Roman dili, Yidiş | ||||||||||||||
Demonim | İsveçli | ||||||||||||||
Hükûmet | Üniter parlamenter monarşi | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Yasama organı | Riksdag | ||||||||||||||
Tarihçe | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Yüzölçümü | |||||||||||||||
• Toplam | 450.295 km2 (56.) | ||||||||||||||
• Su (%) | 8,7 | ||||||||||||||
Nüfus | |||||||||||||||
• 31 Ekim 2020 tahminî | 10.377.781[1] (89..) | ||||||||||||||
• Yoğunluk | 25/km2 (198.) | ||||||||||||||
GSYİH (SAGP) | 2023 tahminî | ||||||||||||||
• Toplam | $589,75 milyar[2] (39..) | ||||||||||||||
• Kişi başına | $55.566[2] (16..) | ||||||||||||||
GSYİH (nominal) | 2023 tahminî | ||||||||||||||
• Toplam | $625,95 milyar[2] (23..) | ||||||||||||||
• Kişi başına | $58.977[2] (11..) | ||||||||||||||
Gini (2019) | ▲ 27.6[3] düşük | ||||||||||||||
İGE (2022) | 0.947[4] çok yüksek · 7. | ||||||||||||||
Para birimi | İsveç kronu (SEK) | ||||||||||||||
Zaman dilimi | UTC+01:00 (OAS) | ||||||||||||||
UTC+02:00 (OAYS) | |||||||||||||||
Trafik akışı | sağ | ||||||||||||||
Telefon kodu | 46 | ||||||||||||||
ISO 3166 kodu | SE | ||||||||||||||
İnternet alan adı | .se | ||||||||||||||
Resmî site sweden.se |
Yaklaşık 450.295 km² olan yüzölçümüyle İsveç, Avrupa Birliği ülkeleri arasında en büyük üçüncü ülkedir. Ülkenin toplam nüfusu 10,4 milyondur ve kilometrekere başına 25 kişi ile nüfus yoğunluğu düşüktür. Ancak nüfus yoğunluğu güneye doğru gidildikçe ivmeli şekilde artar. Ülkedeki halkın %85'i kentlerde yaşar.[6] İsveç'in başkenti aynı zamanda ülkedeki en büyük kent olan Stokholm'dür. Başkentte 1,6 milyonu merkezde olmak üzere 2,4 milyon insan yaşar.[7] Ülkenin diğer büyük kentleri sırasıyla Göteborg ve Malmö'dür.
İsveç, meclis sistemine sahip, meşruti monarşi ile yönetilen bir ülkedir. Ekonomi bakımından gelişmiş bir ülke olan İsveç, The Economist'in Demokrasi İndeksi'ne göre birinci sırada olup Birleşmiş Milletler'in 2022 İnsani Gelişme Endeksi'ne göre de 7. sıradadır.[4] Ülke bunun yanında 1 Ocak 1995 tarihinden beri bir Avrupa Birliği ülkesidir.
İsveç, Orta Çağ'dan beri bağımsız ve tek bir ülkedir. Modern merkezi yönetim ise ilk defa 16. yüzyılda Gustav Vasa'nın kral oluşuyla başladı. 17. yüzyılda ülke İsveç İmparatorluğu'nu kurmak adına genişletildi. Ancak İskandinavya dışında fethedilen yerlerin büyük bir kısmı 18. ve 19. yüzyıllarda kaybedildi. İsveç'in bugün Finlandiya'da kalan doğu yarısı 1809'da Rusya tarafından ele geçirildi. İsveç'in yer aldığı son savaş ise 1814 yılında gerçekleşti. Bu savaş, İsveç'in, komşusu Norveç'i tek bir ülke altında birleştirmeye zorlamasıyla baş gösterdi. Kurulan birlik 1905 yılına kadar sürdü. 1814'ten beri İsveç, barış politikası izlemekte ve savaşa dayanmayan bir dış ilişkiler siyaseti gözetmekte, çıkan çoğu savaşta tarafsız kalmaktadır.[8]