Amerika Birleşik Devletleri'nde ölüm cezası
From Wikipedia, the free encyclopedia
Amerika Birleşik Devletleri'nde ölüm cezası, ülke genelinde federal düzeyde, 27 eyalette ve Amerikan Samoası'nda yasal bir cezadır.[1] Ayrıca bazı askeri suçlar için de yasal bir cezadır. İdam cezası, 23 eyalette ve federal başkent Washington, D.C.'de kaldırılmıştır.[2] Genellikle ağırlaştırılmış cinayet gibi sadece en ciddi suçlar için uygulanmaktadır. Her ne kadar 27 eyalette yasal bir ceza olsa da, 20 eyalet ölüm cezalarını infaz etme yetkisine sahiptir, diğer yedi eyalet ve federal hükûmet ise farklı moratoryum türlerine tabidir. Amerika Birleşik Devletleri'nde idam cezasının varlığı erken sömürge dönemi Virginia'sına kadar uzanmaktadır.[3] Japonya, Singapur ve Tayvan ile birlikte Amerika Birleşik Devletleri dört gelişmiş demokrasiden biri ve ölüm cezasını düzenli olarak uygulayan tek Batı ülkesidir.[4][5][6][7][8] Dünya çapında bu cezayı uygulayan 54 ülkeden biridir ve o zamandan bu yana beş ülke tarafından daha benimsenen bir infaz yöntemi olarak zehirli iğneyi ilk geliştiren ülkedir.[9] Filipinler o zamandan beri infazları kaldırdı ve Guatemala da bunu sivil suçlar için yaptı. Hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, idamdan önce hükümlülere sakinleştirici verilmesi yaygın bir uygulamadır.[10][11][12]
Amerika Birleşik Devletleri'nde 1967 ile 1977 yılları arasında hiç infaz yapılmadı. 1972 yılında Amerika Birleşik Devletleri Yüce Mahkemesi, Furman v. Georgia davasında idam cezası kanunlarını iptal ederek o dönemde bekleyen tüm idam cezalarını ömür boyu hapse indirdi.[13] Bunun ardından eyaletlerin çoğunluğu yeni idam cezası yasaları çıkardı ve mahkeme 1976 tarihli Gregg v. Georgia davasında uygulamanın yasallığını teyit etti. O tarihten bu yana 8.700'den fazla sanık ölüm cezasına çarptırıldı; bunlardan 1.550'den fazlası infaz edildi.[14][15] 1972'den bu yana idam cezasına çarptırılan en az 190 kişi, yaklaşık %2,2'si veya 46'da biri olmak üzere, bu cezadan aklandı.[16][17] 13 Nisan 2022 itibarıyla, yaklaşık 2.400 ila 2.500 hükümlü hala idam sırasındadır.[18]
Trump yönetiminin Adalet Bakanlığı, 2019 yılında federal suçlar için infazlara yeniden başlamayı planladığını açıkladı. 14 Temmuz 2020 tarihinde Daniel Lewis Lee, 2003 yılından bu yana federal hükûmet tarafından idam edilen ilk mahkûm oldu.[19] Ekim 2023 itibarıyla federal idam koğuşunda 43 mahkûm bulunmaktadır.[20] Temmuz 2020'de federal infazların yeniden başlamasından bu yana on üç federal idam mahkûmu infaz edildi. Son ve en yeni federal infaz 16 Ocak 2021'de infaz edilen Dustin Higgs'e aitti. Higgs'in infazı aynı zamanda Donald Trump'ın başkanlığı dönemindeki son infaz oldu.[21] 1 Temmuz 2021'de Başsavcı Merrick Garland, federal ölüm cezasına ilişkin moratoryumun yeniden yürürlüğe konulduğunu açıkladı.[22]