Kronik obstrüktif akciğer hastalığı
Uzun süreli zayıf hava akışını içeren akciğer hastalığı / From Wikipedia, the free encyclopedia
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), akciğerlerdeki hava akımında görülen kronik ve yineleyen engellemelerin görüldüğü bir hastalık topluluğudur.[8][9][10][11][12][13] Ana belirtileri nefes darlığı, öksürme ve balgam üretimidir.[8][9][10][11][12] KOAH'nın dört ana tipi vardır: kronik bronşit, amfizem (emfizem), bronşiektazi ve bronşiyal astım.[8][9][10][11][12] Solunum güçlüğü (dispne) ana bulgudur. Astımdaki solunum güçlüğü, hava kanallarının daralması; bronşiektazi ile emfizem ise akciğerin elastik yapısının bozulması sonucu ortaya çıkar.
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı | |
---|---|
Diğer adlar | Kronik obstrüktif hava yolu hastalığı (KOHYH) |
Genellikle sigaranın neden olduğu ve KOAH'ın önemli bir özelliği olan lobül merkezinde genişlemiş hava boşlukları ile sentrilobüler amfizem gösteren bir akciğer kesiti | |
Olağan başlangıcı | 35 yaş üzeri[1] |
Uzmanlık | Göğüs hastalıkları |
Belirtiler | Nefes darlığı, kronik öksürük[1] |
Komplikasyon | anksiyete, depresyon, Cor pulmonale, pnömotoraks[2][1] |
Süre | Uzun dönem[1] |
Nedenleri | Tütün kullanımı, hava kirliliği, genetik[3] |
Tanı | Spirometri[4] |
Ayırıcı tanı | Astım, kalp yetmezliği, bronşektazi, verem, bronşiolitis obliterans, diffüz panbronşiyolit[5] |
Korunma | Sigarayı bırakmak, iç ve dış mekan hava kalitesinin iyileştirilmesi, tütün kontrolü ölçümleri[3][6] |
Tedavi | Pulmoner rehabilitasyon, uzun süreli oksijen tedavisi, akciğer hacim küçültme ameliyatı[6] |
İlaç | İnhale bronkodilatörler ve steroidler[6] |
Sıklık | 174,5 milyon (2015)[7] |
Ölüm | 3,2 milyon (2019)[3] |
Tütün kullanımı hastalığın en temel nedeni olup hava kirliliği ve genetik gibi daha az etkili nedenleri de vardır.[9][11][12][13] Gelişmekte olan ülkelerde, hava kirliliğinin en etkili nedenlerinden biri doğru havalandırılmamış yemek pişirme ve ısıtma ateşi dumanıdır. Bu tahriş edici şeylere uzun süreli maruz kalmalar, akciğerlerde enflamasyonlara neden olarak küçük hava yollarının daralmasına ve amfizem adı verilen doku parçalanmasına yol açar.[14] Teşhis, zayıf hava akışını kontrol eden akciğer fonksiyon testleri ile anlaşılır.[15] Astımdan farklı olarak, kronik bronşit, amfizem ve bronşiektazi hastalarında hava akışı herhangi bir ilaç yardımıyla belirgin bir şekilde düzelemez.
KOAH, bilinen nedenlere maruz kalınımı düşürerek önlenebilir. Bunlar arasında sigara içme oranlarını azaltmak ve iç/dış hava kalitesini yükseltmek gösterilebilir. KOAH tedavisi, sigarayı bırakma, aşılar, rehabilitasyon, düzenli aralıklarla solunum yoluyla alınan bronkodilatörler ve steroidler yoluyla sağlanır. Bazı insanlar, uzun süreli oksijen terapisi veya akciğer nakliyle belirgin iyileşmeler gösterebilir.[14] Akut alevlenme atakları gösteren hastalarda, artan oranlarda ilaç ve hastane altında gözetim gerekebilir.[13][16]
2015 itibarıyla KOAH dünyada 174,5 milyon insanı etkilemektedir ve bu sayı dünya nüfusunun %2,4'üne karşılık gelmektedir; özellikle 40 yaş üstü insanlarda görülür. Erkeklerde ve kadınlarda hemen hemen aynı oranlarda görülür.[17] 1990 yılında 2,4 milyon kişinin ölümüne sebep olan KOAH, 2015 yılında 3,2 milyon insanın ölüm sebebi oldu.[18] Bu ölümlerin %90'ı gelişmekte olan ülkelerde gerçekleşti.[17] Gelişmekte olan ülkelerde sigara kullanımının giderek artması ve dünyadaki birçok ülkede yaşlı nüfus oranının artması sebebiyle KOAH sebepli ölüm oranlarının artması öngörülmektedir.[19] Hastalığın 2010 yılında dünya çapında 2.1 trilyon dolarlık bir zarara yol açtığı tahmin edilmektedir.[20]