Грэцыя
краіна ў Паўднёвай Еўропе / From Wikipedia, the free encyclopedia
Грэ́цыя (грэч. Ελλάδα), Грэ́чаская Рэспу́бліка (грэч. Ελληνική Δημοκρατία) — краіна, якая знаходзіцца ў паўднёвай частцы Балканскага паўвострава ў паўднёва-ўсходняй Еўропе. Паводле перапісу 2011 года, насельніцтва Грэцыі — 10,8 млн жыхароў. Афіны — сталіца і самы буйны горад у краіне, Фесалонікі — другі па велічыні горад, які часта называюць другой сталіцай.
| |||||
Дэвіз: «Ἐλευθερία ἢ Θάνατος (Свабода або смерць)» | |||||
Гімн: «Гімн свабодзе (Ύμνος εις την Ελευθερία)» | |||||
Дата незалежнасці | 25 сакавіка 1821 (ад Асманскай імперыі) | ||||
Афіцыйная мова | грэчаская | ||||
Сталіца | Афіны | ||||
Найбуйнейшыя гарады | Афіны, Фесалонікі, Патры, Іракліян | ||||
Форма кіравання | Парламенцкая рэспубліка | ||||
Прэзідэнт Прэм'ер-міністр | Катэрына Сакелярапулю Кірыякас Міцатакіс | ||||
Плошча • Усяго • % воднай паверхні | 96-я ў свеце 131.957 км² 0,86 | ||||
Насельніцтва • Ацэнка (2021) • Перапіс (2011) • Шчыльнасць | 10.480.000 чал. 10 787 690[1] чал. 85,3 чал./км² (88-я) | ||||
ВУП (ППЗ) • Разам (2011) • На душу насельніцтва |
$294, 339 млрд.[2] $24,543[2] | ||||
ВУП (намінал) • Разам (2011) • На душу насельніцтва |
$292,065[2] $24,073 | ||||
ІРЧП (2011) | 0,861 (вельмі высокі) (29-ы) | ||||
Этнахаронім | грэкі | ||||
Валюта | Еўра[3] (EUR, код 978) | ||||
Інтэрнэт-дамен | .gr Таксама .eu,[4] | ||||
Код ISO (Alpha-2) | GR | ||||
Код ISO (Alpha-3) | GRC | ||||
Код МАК | GRE | ||||
Тэлефонны код | +30 | ||||
Часавыя паясы | +2 (летам +3) |
Грэцыя стратэгічна размешчана на скрыжаванні Еўропы, Азіі і Афрыкі. Краіна мае сухапутныя межы з Албаніяй на паўночным захадзе, Македоніяй і Балгарыяй на поўначы і Турцыяй на паўночным усходзе. Грэцыя складаецца з дзевяці геаграфічных рэгіёнаў: Македоніі, Цэнтральнай Грэцыі, Пелапанеса, Фесаліі, Эпіра, Эгейскіх астравоў (у тым ліку Дадэканеса і Кікладаў), Фракіі, Крыта і Іанічных астравоў. На ўсходзе краіна абмываецца Эгейскім морам, на захадзе — Іанічным морам, а на поўдні — Міжземным морам. Грэцыя мае самую доўгую берагавую лінію на беразе Міжземнага басейна і адзінаццатую па даўжыні берагавую лінію ў свеце, даўжыня якой складае 13,676 кіламетраў. Краіна ўключае ў сябе велізарную колькасць астравоў: каля 1 400, з якіх 227 незаселеныя. Восемдзесят працэнтаў тэрыторыі Грэцыі займае гарыстая мясцовасць, найвышэйшы пункт краіны — гара Алімп, вышыня якой складае 2 917 метраў.
Сучасная Грэцыя сыходзіць сваімі каранямі ў цывілізацыю Старажытнай Грэцыі. Краіна, якая лічыцца калыскай усёй Заходняй цывілізацыі, з’яўляецца радзімай дэмакратыі, заходняй філасофіі, алімпійскіх гульняў, заходняй літаратуры і гістарыяграфіі, паліталогіі, буйных навуковых і матэматычных прынцыпаў і заходняй драмы ў тым ліку і трагедыі і камедыі. Культурныя і тэхналагічныя дасягненні Старажытнай Грэцыі аказалі вялікі ўплыў на свет, і многія аспекты грэчаскай цывілізацыі перайшлі на ўсход у эліністычны перыяд пасля заваёў Аляксандра Вялікага і на захад пасля ўключэння Грэцыі ў склад Рымскай імперыі, а пазней Візантыйскай імперыі, традыцыі якой захаваліся ў грэчаскай праваслаўнай царкве і перадаюцца ў праваслаўным свеце, у выніку чаго Грэцыя мае велізарны прэстыж, а таксама культурны і рэлігійны ўплыў. Багатая культурная спадчына Грэцыі выяўляецца ў 17-ці аб’ектах Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА, якія размешчаны на тэрыторыі краіны і па колькасці якіх яна займае шостае месца ў Еўропе і трынаццатае ў свеце. Сучасная грэчаская дзяржава, якая ўключае ў сябе большую частку гістарычнай спадчыны грэчаскай цывілізацыі, была створана ў 1830 годзе пасля вайны за незалежнасць ад Асманскай імперыі.
Грэцыя — дэмакратычная і развітая краіна з высокім узроўнем даходаў, высокай якасцю жыцця і ўзроўнем жыцця. Грэцыя з’яўляецца адным з заснавальнікаў Арганізацыі Аб’яднаных Нацый і дзясятай краінай, якая далучылася да Еўрапейскіх супольнасцяў (якія папярэднічалі Еўрапейскаму Саюзу), а з 2001 года з’яўляецца часткай еўразоны. Краіна таксама з’яўляецца членам многіх іншых міжнародных арганізацый, уключаючы Савет Еўропы, НАТА, АЭСР, АБСЕ і СГА. Грэцыя, якая з’яўляецца адной з найбуйнейшых дзяржаў па транспарціроўцы грузаў, мае найбуйнейшую эканоміку на Балканскім паўвостраве, дзе яна з’яўляецца важным рэгіянальным інвестарам; яе эканоміка займае дзявятае месца па велічыні ў еўразоне і 43-е ў свеце.