شمش (ایزد)
خدای خورشید / From Wikipedia, the free encyclopedia
شَمَش (زبان اکدی: šamaš[persian-alpha 1]) خدای خورشید در بینالنهرین باستان بود که پیش از آن به اوتو (زبان سومری: dUTU 𒀭𒌓 «خورشید»[2]) شناخته میشد.
شمش سومری: 𒀭𒌓 | |
---|---|
خدای خورشید و عدالت | |
نامهای دیگر | اوتو، آمنا |
مرکز فرهنگی غالب | سیپار، لارسا |
اقامتگاه | آسمان |
سیاره | خورشید |
نماد | اره، پرتوهای نور، قرص خورشید، خورشید بالدار |
شماره | ۲۰ |
مرکوب | ارابه خورشید |
اطلاعات شخصی | |
والدین | نانا و نینگال |
خواهر و برادر | |
همسر | آیا/شریدا |
فرزندان | مامو، کیتوم، سیسیگ، زاکار، شوموگان، ایشوم |
همتایان | |
همتای هوری | شیمیگ |
همتای اوگاریتی | شاباش |
همتای هیتی | الهه خورشید آرینا، الهه خورشید زمین، خدای خورشید آسمان |
همتای لووی | تیوات |
همتای عیلامی | ناهونته |
اعتقاد بر این بود که او هر روز هر آنچه در جهان رخ میدهد را میبیند و به همین دلیل مسئولیت عدالت و محافظت از مسافران را بر عهده داشت. در جایگاه قاضی الهی، میتوانست با جهان زیرین در ارتباط باشد. علاوه بر این، او در مقام خدای طالعبینی معمولا در کنار خدای آب و هوا ادد قرار میگرفت. در همان حال که او به شکل فراگیر یکی از خدایان اصلی محسوب میشد، به صورتی ویژه در سیپار و لارسا مورد احترام بود. ایزد ماه نانا (سین) و همسرش نینگال به عنوان والدین او در نظر گرفته میشدند، در حالی که خواهر دو قلوی او اینانا (ایشتار) بود. گاهی اوقات الهههای دیگری مانند منزات و پینیکیر را نیز میتوان خواهر او دانست. آیا (شریدا)، الهه سپیدهدم، همسر او بود و متنهای گوناگونی دیدارهای روزانه آنها را در کوهی که گمان میکردند خورشید در آنجا غروب میکند، توصیف میکند.
در حالی که هیچ اسطورهای که بر این خدا متمرکز باشد، شناخته شده نیست اما او اغلب هم در قطعات سومری و هم در اکدی به عنوان متحد سایر شخصیتها ظاهر میشود. بر اساس روایتهای مرگ دموزی، او را به هنگام حمله شیاطین گالا (که قصد دارند دموزی را به جهان زیرین فرو بکشند) یاری میکند. در نسخههای مختلف حماسه گیلگمش و در اساطیر پیشین گیلگمش او به قهرمان کمک میکند تا بر هومبابا (هیولا) غلبه پیدا کند.