Cygnus X-1
From Wikipedia, the free encyclopedia
Cygnus X-1 (kısaca Cyg X-1),[11] Kuğu takımyıldızı bölgesinde bulunan ve içinde kara delik olduğu düşünülen tanınmış bir galaktik X-ışını kaynağıdır. Bir roket uçuşu sırasında 1964 yılında keşfedilmiştir ve Dünya'dan görülen en güçlü x-ışını kaynaklarından birisidir.[12][13] Cygnus X-1, geniş ölçüde bir kara delik olduğu kabul edilen ilk X-ışını kaynağıdır ve kendi sınıfında en çok incelenen astronomik nesneler arasındadır. Güneş'in 14,8 katı bir kütleye sahip olduğu tahmin edilmektedir[6] ve bu tür bilinen diğer yıldızlara veya kara deliklere göre çok küçük olduğu gösterilmiştir. Şayet öyleyse, olay ufkunun yarıçapı yaklaşık olarak 44 km olmalıdır.[14]
Gözlem verisi Dönem J2000.0 Ekinoks J2000.0 | |
---|---|
Takımyıldız | Kuğu |
Sağ açıklık (α) | 19sa 58d 21,67595s[1] |
Dik açıklık (δ) | +35° 12′ 05,7783″[1] |
Görünür büyüklük (V) | 8,91[2] |
Görünür büyüklük (B) | 9,72[2] |
Sınıflandırma | |
Tayfsal sınıf | O9.7Iab[2] |
U−B renk ölçeği | −0,30[3] |
B−V renk ölçeği | +0,81[3] |
Değişen yıldız tipi | Eliptik değişen |
Astrometri | |
Dikey hız () | -2,70[2] km/s |
Özdevinim (μ) | RA: −3,37[1] mys/y Dec.: −7,15[1] mys/y |
Iraklık açısı (π) | 0,539 ± 0,033[4] mys |
Uzaklık | 6.100 ± 400[4] Iy (1.900 ± 100[4] pc) |
Mutlak büyüklük (V) | -6,5 ± 0,2[5] |
Özellikler | |
Kütle (m) | 14-16[6] M☉ |
Yarıçap (r) | 20–22[7] R☉ |
Aydınlatma gücü | 3–4×105[7] L⊙ |
Yüzey kütle çekimi (log g) | 3,31 ± 0,07[8] cgs |
Sıcaklık | 31000[9] K |
Yaş | 5 milyon[10] |
Katalog belirtmeleri | |
AG (veya AGK2)+35 1910 • BD+34 3815 • HD (veya HDE) 226868 • HIP 98298 • AO 69181 • V1357 Cyg | |
Cygnus X-1, Güneş'ten 6.070 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve HDE 226868[15] olarak gösterilen mavi üstdev değişen yıldızı da içeren Yüksek kütleli X-ışını ikilisidir. Yıldız rüzgarı, X-ışını kaynağının çevresindeki Toplanma diski için gerekli maddeyi sağlamaktadır.[16] İç diskte milyonlarca derece ısıtılan madde, gözlemlenen x-ışınını üretir.[17][18]