Enceladus
Satürn'ün doğal uydularından biri / From Wikipedia, the free encyclopedia
Enceladus (İngilizce telaffuz: [ɛnˈsɛlədəs]) Satürn'ün en büyük altıncı uydusudur. Yaklaşık 500 kilometre çapında olan Enceladus[5] Satürn'ün en büyük uydusu olan Titan'ın onda biri büyüklüğündedir. Yüzeyinin büyük oranda temiz buzla kaplı olması sonucunda Enceladus güneş sisteminde ışığı en fazla yansıtan gök cisimlerinden biri konumundadır. Doğal olarak ışığı tutan tüm gök cisimlerinden daha soğuk olan Enceladus'un yüzeyi öğle vakitlerinde en yüksek -198 °C dereceye ulaşmaktadır. Enceladus'un yüzeyi yoğun yaşlı kraterlerle kaplı bölgeleri ve 100 milyon yıla kadar yakın geçmişte oluşmuş genç tektonik deformasyon alanları gibi pek çok farklı yüzey özelliğini barındırmaktadır.
Keşif | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Keşfeden | William Herschel | ||||||||||||
Keşif tarihi | 28 Ağustos 1789[1] | ||||||||||||
Adlandırmalar | |||||||||||||
Telaffuz | İngilizce telaffuz: [ɛnˈsɛlədəs] | ||||||||||||
Alternatif adlar | Saturn II[2] | ||||||||||||
Sıfatlar | Enceladean[3][4] | ||||||||||||
Yörünge özellikleri | |||||||||||||
237.948 km[5] | |||||||||||||
Dış merkezlik | 0,0047[5][6] | ||||||||||||
1,370218 g[5] | |||||||||||||
Eğiklik | 0,019° (Satürn'ün ekvatoruna) | ||||||||||||
Doğal uydusu | Satürn | ||||||||||||
Fiziksel özellikler | |||||||||||||
11,7[7] | |||||||||||||
Boyutlar | 513,2 × 502,8 × 496,6 km[5][8] | ||||||||||||
Ortalama yarıçap | 252,1 ± 0,2 km[5][8] (0,0395 Dünya) | ||||||||||||
Kütle | 1,08022 ± 0,00101 × 1020 kg[5][9] (1,8 × 10−5 Dünya) | ||||||||||||
Ortalama yoğunluk | 1,609 ± 0,005 g/cm3[5][8] | ||||||||||||
0,113 m/s2 (0,0113 g) | |||||||||||||
0.239 km/s (860,4 km/sa)[5] | |||||||||||||
Eş zamanlı | |||||||||||||
Sıfır | |||||||||||||
Albedo | 1,375 ± 0,008 (550 nm'de geometrik)[10] veya 0,81 ± 0,04 (Bond)[11] | ||||||||||||
| |||||||||||||
Atmosfer | |||||||||||||
Yüzey basıncı | Eser miktar, anlamlı uzaysal değişkenlik[13][14] | ||||||||||||
Bileşimleri | %91 Su buharı %4 Azot %3,2 Karbondioksit %1,7 Metan[15] | ||||||||||||
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |||||||||||||
Enceladus, 1789 yılında William Herschel tarafından keşfedildi.[1][16] Fakat 1980'lerin başında Voyager 1 ve Voyager 2, uzay araçları Satürn'ün yakınından geçinceye kadar Enceladus hakkında çok az şey biliniyordu. 2005'te Cassini uzay aracı Enceladus'un yakınından yaptığı geçişlerle uydunun yüzeyini ve çevresini önemli detaylarla ortaya çıkardı. Cassini'nin yaptığı önemli keşiflerden biri de uydunun güney kutbundan uzaya püsküren su dolu sütunların varlığıydı. Güney kutbu yakınlarındaki Cryovolkanlardan yükselen bu gayzer benzeri sütunlardan uzaya saniyede 200 kg su buharı, moleküler hidrojen, diğer uçucular ve sodyum klorür kristalleri ve buz parçacıkları dâhil bir takım katı madde püskürmekte.[17][18] Şu ana kadar 100'den fazla gayzer tespit edildi.[19] Püsküren su buharının bir kısmı "kar" olarak geri düşerken geriye kalanı uzaya kaçarak Satürn'ün E halkasındaki materyalin büyük bir kısmını oluşturmaktadır.[20][21] NASA bilim adamlarına göre sütunların bileşimi kuyruklu yıldızların bileşimi ile benzerlik göstermektedir.[22] 2014'te NASA Cassini uzay aracının Enceladus'ta sıvı sudan oluşan 10 km derinlikte bir yüzeyaltı okyanusunun varlığına dair kanıt bulduğunu duyurdu.[23][24][25] Enceladus'taki yeraltı okyanusunun fiziksel durumu o zamandan beri matematiksel olarak modellenmiş ve çoğaltılmıştır.[26]
Gayzer gözlemleri, iç ısı kaçağı ve güney kutup bölgesinde çok az (varsa) çarpma kraterlerinin bulunmasıyla birlikte, Enceladus'un şu anda jeolojik olarak aktif olduğunu göstermektedir. Dev gezegenlerin geniş çaplı sistemlerindeki diğer birçok uydu gibi, Enceladus da yörüngesel rezonansa hapsolmuştur. Dione ile olan rezonansı, gelgit kuvvetleri tarafından sönümlenen, gelgit etkisiyle içini ısıtan ve jeolojik aktiviteyi sağlayan yörünge dış merkezliğini artırır.[27]
Cassini, Enceladus gayzerlerinin kimyasal analizini yaptı ve olası karmaşık kimyayı yönlendiren[28] hidrotermal aktivitenin kanıtlarını buldu.[29][30] Cassini verileri üzerinde devam eden araştırmalar, Enceladus'un hidrotermal ortamının, Dünya'nın hidrotermal bacasındaki bazı mikroorganizmalar için yaşanabilir olabileceğini ve bu tür organizmalar tarafından duman bulutunda bulunan metanın üretilebileceğini düşündürmektedir.[31][32]