Paleo-Kızılderililer
From Wikipedia, the free encyclopedia
Paleo-Kızılderililer, Paleokızılderililer veya Paleoamerikalılar, Geç Ploistosen’de Buzul çağlar’ının son bölümü sırasında Amerikaya göç eden, daha sonra yerleşen Amerikanın yerli halklarına verilen sınıflandırıcı bir terimdir. Ön ek "paleo-" Yunanca “eski” veya “antik” anlamına gelen palaios (παλαιός) sıfatından gelmektedir. Paleo-Kızılderililer terimi Batı yarıkürede özellikle litik dönemi ifade eder ve Paleolitik teriminden farklıdır.[1]
Kanıtlar, günümüzden 47.000 ve 14.000 yıl önceki bir aralıkta (MÖ 45.000-12.000) var olan (Beringia) adındaki kara ve buz köprüsü üzerinden büyük baş hayvan avcılarının Avrasya'dan Kuzey Amerikaya Bering Boğazını kullanarak geçtiğini düşündürmektedir.[2] Küçük gruplara ayrılmış olarak Avcı ve toplayıcıların çok büyük otobur sürüleri ile Alaskanın içlerine göç etmişlerdir. Günümüzden 18.500 ile 15.500 önceki yıllar arasında (MÖ 16.500-13.500) Pasifik okyanusu kıyısı ve Kuzey Amerika vadileri arasında buz içermeyen koridorlar oluştu.[3] Bu durum insanlar tarafından takip edilen hayvanların bu aralıktan güneye göç etmelerine izin verdi. İnsanlar yayan olarak veya kıyı boyunca ilkel sallarla yolculuklarını gerçekleştirdi. Bu konu ile ilgili olarak Yeni Dünyanın insanlarının yerleşimlerinin kesin tarihlendirmeleri ve rotaları konusunda tartışmalar halen devam etmektedir.[4]
Taş aletler, özellikle sivri uçlu aletler ve kazıyıcılar, Amerika kıtasında ilk insani etkinliklerin temel kanıtlarıdır. İşlenmiş litik pulcuklu aletler kültürel aşamaları sınıflandırmak için arkeologlar ve antropologlar tarafından kullanılan aletlerdir.[5] Bilimsel kanıtlar Kızılderilileri Asyalı etnik gruplara; özellikle doğu Sibiryalı yerli halklara bağlamaktadır. Amerikanın yerli halkları Amerikanın yerel dilleri, kan gruplarının dağılımı ve DNA gibi moleküler veriler tarafından yansıtılan genetik kompozisyonu ile Sibiryalı halklara bağlanmaktadır.[6] En az iki ayrı göçün olduğuna dair kanıtlar mevcuttur.[7] MÖ 8000-7000 arasında (Günümüzden 10.000-9.000 yıl önce) iklim bir düzene girdi; bu durum nüfus artışına, litik teknolojide gelişmelere ve yerleşik hayata daha yoğun bir geçişe yol açtı.